O’zbekiston respublikasi axborot texnalogiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universitet

Super kompyuterlar (TOP 500 kompyuterlar)-juda katta tezlikni talab qiladigan va katta hajmdagi masalalarni yechish uchun mo`ljallangan bo`ladi. Bunday masalalar sifatida ob-havoning global prognoziga oid masalalarni, uch o`lchovli fazoda turli oqimlarning kechishini o`rganish masalalari, global informatsion sistemalar va hokazolarni keltirish mumkin. Bu kompyuterlar bir sekundda 10 trillionlab amal bajaradi.

1-rasm Superkompyuter
Superkompyuterlar bahsida AQSH energetika vazirligining Sandia laboratoriyasida o`rnatilgan 9472 protsessorli Intel ASCI Red kompyuter sistemasi karvonboshilik qilmoqda. Uning tezligi kompyuterlar tezligini o`lchovchi- Linpacr parallel testida 1 TFLOPS (1 TFLOPS-1000 GFLOPS teng, 1GFLOPS esa 1000000 FLOPS, 1FLOPS-sekundiga 1000 amalga teng). Xususan, bu kompyuter yadro sinovlarini va eskirayotgan yadro qurollarini modellashtirishda qo`llaniladi. E’tiborlisi shuki, Tokio universiteti dunyoda to`rtinchi o`rinda turadigan, sekundiga 873GFLOPS amal bajaradigan, 128 protsessorli SGI ASCI Blue kompyuteriga ega. Quyidagi jadvalda Top kompyuterlar haqida ma’lumot keltirilgan:
Rey- Superkompyuter Ishlab chiqaruvchi Shirkat nomi Protsessor Moshnost ting rusumi mamlakat soni (GFLOPS) 1 Intel ASCI Red AQSH Intel (AQSH) 9472 1338 2 SGI ASCI Blue AQSH SGI (AQSH) 6144 634 3 SGI T3E1200 AQSH SGI (AQSH) 1084 430 4 Hitachi SR8000 Yaponiya Hitachi(Yaponiya) 128 368 5 SGI T3E900 AQSH SGI (AQSH) 1324 264

2-rasm Intel ASCI Red superkompyuteri
Blok kompyuterlar (Manframe Computer)-fan va texnikaning turli sohalariga oid masalalarni yechishga mo`ljallangan. Ularning amal bajarish tezligi va xotira hajmi superkompyuterlarnikiga qaraganda bir-ikki pog`ona past. Bularga misol sifatida AQShning CRAY (krey), IBM 390, 4300, IBM ES/9000, Fransiyaning Borrous 6000, Yaponiyaning M1800 rusumli kompyuterini va boshqalarni misol qilib keltirish mumkin.

CRAY haqida. Bu bitta shaxsning ko'rinishi bilan boshlandi. Seymur Krey kompyuterlarni loyihalash san'atini yaxshi ko'rardi. U zanjirlar va simlardan borgan sari ko'proq tezlikni oshirish qiyinligini yaxshi ko'rardi. Va u hamma narsani soddalik va nafislik bilan qilish jozibasini yaxshi ko'rardi. Janob Krey 1972 yilda yangi savollar berish uchun Cray Research kompaniyasini tashkil qilgan. Dunyodagi eng tezkor hisoblash tizimlari haqidagi tasavvurini amalga oshirish. U imkonsiz narsani ko‘rdi, yelka qisdi va ishiga qaytdi. Ushbu tasavvur va kichik muhandislar guruhi bilan Krey Cray-1 superkompyuterini ishlab chiqardi. Muhandislikning durdona asari bo'lgan Cray-1 hisoblash texnologiyasini qayta ishlashdan sovutishgacha, qadoqlashgacha qayta yozdi. Va u kompaniya va sanoatni tarixga abadiy yozdi.

3-rasm. CRAY blok kompyuteri
IBM System/390 - System/360 ko'rsatmalar to'plami arxitekturasining to'xtatilgan beshinchi avlodi. Birinchi ESA/390 kompyuteri Enterprise System/9000 (ES/9000) oilasi boʻlib, ular 1990-yilda taqdim etilgan. Ulardan keyin 1990-yillarning oʻrtalarida 9672 CMOS System/390 asosiy kompyuterlar oilasi paydo boʻldi. Ushbu tizimlar IBM 3090 dan keyin o'n yildan ortiq davom etdi. ESA/390 ni 2000 yilda 64-bitli z/Architecture egalladi.

4-rasm IBM-390