tashqari, inson tanasi a'zolarining faoliyati oʻta kuchsiz elektr signallari yordamida
amalga oshiriladi va boshqariladi. Lekin inson organizmidan elektr toki oqib oʻta
boshlaganda, bu muvozanat va zaryadlarning joylashish tartibi oʻzgaradi
va juda
qisqa vaqtda insonning yurak, miya kabi oʻta muhim a'zolarining tiklab
boʻlmaydigan darajada ishdan chiqishiga, ya'ni inson oʻlimiga olib keladi. Inson
hayoti uchun butun tana boʻylab, masalan bir qoʻldan ikkinchisi tomon yoki qoʻldan
oyoqqa qarab oʻtadigan elektr toki eng xavfli hisoblanadi. Odatda, tok urganda elektr
toki inson tanasi orqali erga oʻtib ketadi. Shu sababli informatika xonasini beton polli
xonalarga yoki binoning ertoʻlalariga joylashtirish qat'iyan ta'qiqlanadi
va sinf
xonasining poli elektr tokini oʻtkazmaydigan qilib (masalan taxtadan) yasalishi va
barcha kompyuterlarning korpuslari yerga ulanishi (yoki elektr ta'minotining
yevroandozalarga moslab ulanishi) talab qilinadi.
Inson tanasidan bor-yoʻgʻi 10 milliamper elektr toki oqib oʻtishi ayanchli
voqealarga olib keladi, bu esa uyali telefondagi elektr tokidan bir necha marta,
choʻntak fonaridagidan bir necha oʻn marta kamdir. Uyali telefon va choʻntak
fonarining inson hayoti
uchun xavfsizligiga sabab, ulardagi elektr toki
kuchlanishining kichikligidir (3-12 Volt). Inson tanasi orqali yuqori kuchlanishdagi
elektr tokining oʻtishi va inson tanasining elektr tokiga qarshiligining kamayib ketishi
hayot uchun eng xavfli omillardir.
Yuqori kuchlanish (220 Volt) yuradigan simlarning barchasi,
shu jumladan
uzaytirgichlarning, kompyuter va boshqa elektr qurilmalarining elektr ta'minotiga
ulanish simlarining ikki marta izolyasiya qilinganligi talab qilinadi. Kompyuter
xonasida faqat ovoz kuchaytirish qurilmalari, skanerlar kabi elektr quvvatini kam
iste'mol qiluvchi qurilmalar bitta izolyasiyali simlar bilan elektr tarmogʻiga ulanadi.
Shu sababli, ular boshqa elektr qurilmalaridan alohida turishlari va ularning oldiga
oʻquvchilar kela olmasligi lozim.
Inson tanasidan oqib oʻtadigan tok miqdori inson
tanasining elektr tokiga
qarshiligiga ham bogʻliq. Foydalanuvchilarning shamollab qolishi, isitmasining
chiqishi, terlab turib kompyuterda ishlashi, barmoqlarining shilinishi yoki
yaralanishi va hatto qoʻlni yuvib, yaxshi artmaslik ham inson tanasi qarshiligini 2-50
marta
kamaytirib, tok urish xavfini shuncha marta oshirib yuborishi mumkin. Shu
sababli, informatika fanidan darslarni jismoniy tarbiya va mehnat ta'limi kabi
fanlardan keyin dars jadvaliga qoʻyish mumkin emas. Oʻquvchilarni informatika
xonasiga kiritishda ularni birma-bir koʻzdan kechirib chiqish, sogʻligʻi yomon va
barmoqlarida muammolar boʻlgan oʻquvchilarga alohida e'tibor qaratish kerak.
Kompyuterning va unga ulanadigan barcha qurilmalarning korpuslari tok
oʻtkazmaydigan materiallardan yasaladi
va metal ishlatilganda ham, ular tok
oʻtkazmaydigan boʻyoqlar bilan qoplanadi. Bundan faqat kompyuterning orqa
tomonidagi murvatlar va turli simlar ulanadigan uyalar istisnodir.
Kompyuterning korpusida yuqori kuchlanishli elektr toki boʻlmasada, ular
yerga ulanmagan yoki yaxshi ulanmagan va uzoq vaqt, masalan, kun boʻyi
ishlayotgan boʻlsa, korpusda hayot uchun xavfli miqdordagi elektr zaryadlari yigʻilib
qolgan boʻlishi mumkin. Shu sababli, sinfda kompyuterlarni devor boʻylab yoki
xonaning oʻrtasiga ikki qator qilib joylashtirilishi kerak. Ayniqsa,
sinfga qarab,
devor yonida oʻtiradigan oʻqituvchining kompyuterini oʻrnatishga jiddiy e'tibor berib,
uning orqa tomoniga oʻquvchilarning oʻta olmasliklarini ta'minlash kerak.
Zamonaviy kompyuter texnikasida sistema blokining old tomonidagi tugma
kompyuterni elektr tarmogʻidan butunlay uzmaydi. Buning uchun kompyuter
korpusining orqa tomonidagi tugmadan foydalanish kerak. Agar kompyuter
korpusida bunday tugma boʻlmasa, bunday tugmasi bor maxsus uzaytirgichlar orqali
kompyuterni elektr tarmogʻiga ulash lozim. Bundan tashqari,
sinfdagi barcha
kompyuterlarni elektr tarmogʻidan uzuvchi yagona uzgich ham boʻlishi kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: 
