O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi

maxsuslashgan
huquq tarmog‗i 
sifatidagi ko‗rinishlariga to‗xtalib o‗tish maqsadga muvofiq. Bu agrar 
huquqi subyektlari tomonidan o‗z faoliyatini amalga oshirish jarayonida 
asosiy ishlab chiqarish vositasi sifatida qishloq xo‗jalik maqsadlariga 
mo‗ljallangan yerlardan foydalanishida ko‗rinadi.
Agrar huquqining umumiy tushunchasi haqida fikr yuritganda, uning 
quyidagi uchta tavsiflarda tushunchasi borligini ta‘kidlash o‗rinlidir: 
1.
Agrar huquqi O‗zbekiston huquq tizimining mustaqil huquq 
sohasi hisoblanadi.
2.
Agrar huquqi O‗zbekiston huquq fanining mustaqil sohasidir. 
Agrar huquqi fan sifatida, agrar huquqiy munosabatlarni huquqiy tartibga 
solish qonuniyatlari haqidagi nazariy qarashlar, huquqiy g‗oyalar, ilmiy 
bilimlar tizimidan iborat.
3.
Agrar huquqi o‗quv kursi hisoblanadi. Agrar huquqi o‗quv 
kursi sifatida qishloq xo‗jalik faoliyati sohasidagi qonunchilikni, uni 
qo‗llash amaliyotini, xorijiy mamlakatlar agarar qonunchiligini o‗rganadi. 
Uning o‗quv kursi sifatidagi hajmi, mazmuni va maqsadlari turli o‗quv 
yurtlarida uchun har xil bo‗lishi mumkin.
Ma‘lumki, 
huquq 
predmeti 
deganda, 
ijtimoiy 
faoliyat
jarayonida vujudga keladigan, qonun hujjatlari bilan tartibga solinadigan 
yerkin munosabatlar tushuniladi. Aytish mumkinki, agrar huquqi tartibga 
soladigan ijtimoiy munosabatlar o‗ziga xosligi, turli tumanligi, keng 
doirada ekanligi bilan tavsiflanib, agrar huquqi mustaqil huquq sohasi 
sifatida o‗zaro bog‗liq, bir-biriga yaqin bo‗lgan bir maqsadga xizmat 
qiladigan, bir-biri bilan uzviy bog‗langan, qishloq xo‗jaligi ishlab 
chiqarishini tashkil etishga qaratilgan yer, mulkiy, mehnat va tashkiliy-

---

13 
boshqaruv sohalaridagi ijtimoiy munosabatlarni tartibga soladi. Demak, 
agrar huquqi kompleks agrar munosabatlarni tartibga solishga qaratilgan 
bo‗ladi.
Agrar huquqi predmetiga kiruvchi ijtimoiy munosabatlarni ko‗rib 
chiqishda yer, mulkiy, mehnat va tashkiliy – boshqaruv sohalaridagi 
barcha munosabatlar ham agrar huquqi normalari bilan tartibga 
solinmasligiga e‘tibor qaratish lozim. Bu munosabatlarni tartibga solish 
ma‘muriy, fuqaroviy, yer va mehnat huquqi sohasiga ham tegishli 
hisoblanadi. 
Agrar huquqi bilan tartibga solinadigan tashkiliy–boshqaruvga oid 
munosabatlar qishloq xo‗jalik korxonalarini boshqarish bilan bog‗liq 
bo‗ladi. O‗z navbatida bu munosabatlar ichki va tashqi munosabatlarga 
bo‗linadi. Agrar huquqidagi ichki tashkiliy-boshqaruvga oid munosabat 
qishloq xo‗jalik korxonasining ichida tashkil topadi. Uni o‗ziga xos 
xususiyati bo‗lib, lokal huquqiy akt normalari va dispozitiv normalarni 
ustuvorligi hisoblanadi. Agrar huquqidagi tashqi tashkiliy-boshqaruvga 
oid munosabat-bir tarafdan davlat organlari ikkinchi tarafdan qishloq 
xo‗jalik korxonalari o‗rtasidagi munosabat hisoblanadi. 
Mulkiy munosabatlar ham tashkiliy-boshqaruv munosabatlariga 
o‗xshab, qishloq xo‗jalik korxonalari ishtirokida bo‗lsagina, agrar huquqi 
sohasidagi mulkiy munosabat hisoblanadi. Bu munosabatlar ham 
korxonaning ichida sodir bo‗lishiga qarab ichki va agrar shakllarning bir-
biri bilan yoki boshqa huquq subyektlari bilan kelib chiqadigan tashqi 
mulkiy munosabatlariga bo‗linadi.
Agrar huquqi bilan tartibga solinadigan mehnat munosabatlariga 
qishloq xo‗jalik korxonalaridagi mehnat, uni o‗ziga xos sharoitlari, 
mehnatga haq to‗lash tartibi, daromadlarni taqsimlash kabilar kiradi.