|
Yodda tuting!
Ko‗p tarmoqli fermer xo‗jaliklarida ishlab chiqarishning qo‗shimcha
tarmog‗i asosiy tarmoq bilan bog‗liq holda yoki asosiy tarmoq bilan
bog‗liq bo‗lmagan sohalarda tashkil etilishi mumkin.
Bundan tashqari agrar sohada ishlab chiqarish korxonalari, ayniqsa
ko‗p tarmoqli fermer xo‗jaliklarini takomillashtirish maqsadida qabul
qilingan O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 14-dekabrdagi
―To‗qimachilik va tikuv-trikotaj sanoatini jadal rivojlantirish chora-
tadbirlari to‗g‗risida‖gi PF–5285-son Farmoni mamlakatimizda paxta
xomashyosini yetishtirishdan boshlab, unga dastlabki ishlov berish,
mahsulotni paxta tozalash korxonalarida keyingi qayta ishlash va yuqori
qo‗shilgan
qiymatli
tayyor
to‗qimachilik
mahsuloti
chiqarish
bosqichigacha bo‗lgan ishlab chiqarishni integratsiya qilishni nazarda
tutuvchi rivojlanishning klaster modelini amalga oshirish
21
belgilandi. Shu
asosida qishloq xo‗jaligi sohasida olib borilayotgan ishlar, shuningdek
fermer xo‗jaliklarining to‗qimachilik klasterlari bilan paxta xom ashyosi
yetkazib berish bo‗yicha olib borilayotgan harakatlar ham mazkur sohada
tadbiq
etilayotgan
ishlab
chiqarishning
klaster
usulini
yanada
takomillashtirishga olib keladi.
Bunday xo‗jalik yuritish shaklining O‗zbekistonda barpo etilishi
agrar soha qonunchiligi va iqtisodiyotini o‗zgartirishning muhim omili
hisoblanadi. Shu sababdan respublika sharoitida yangi institutsional
tuzilma xisoblangan agroklasterlarning nazariy, uslubiy jihatlarini va
xorijiy mamlakatlar tajribasini o‗rganish muhim omil hisoblanadi.
21
Qonun hujjatlari ma‘lumotlari milliy bazasi, 15.12.2017 y., 06/17/5285/0409-son.
57
―Klaster atamasi (ingliz tilidan «cluster» so‗zini tarjima qilinganda)
bir qancha bir xil elementlarning birlashuvi, to‗planishi, guruh ma‘nolarida
va ma‘lum darajada o‗ziga xos xususiyatlarga ega bo‗lgan mustaqil birlik
tushuniladi. U dastlab matematikada va aksariyat, tabiiy fanlarda
ishlatilgan. 1970 yillarda iqtisodiyotda shved iqtisodchilari K. Fredriksson
va L. Lindmarklar
22
chegaralangan hududda korxonalarning to‗planishini
belgilashda bu atamadan foydalanganlar.
Ilmiy jarayonga 20-asrning 80-yillarida M. Portyer
23
tomonidan ―
klaster atamasi iqtisodiy kategoriya sifatida kiritilgan. Uning fikricha,
klaster – ma‘lum sohada faoliyat ko‗rsatayotgan kompaniya va
institutlarning geografik jihatdan tarmoqlararo birlashuvi hisoblanadi.
Agroklasterning mohiyati A.A. Nastin
24
tomonidan atroflicha
asoslangan: – agroklaster bir vaqtda va o‗zaro hamkorlikda ishlab
chiqarish vazifalarini hal qilish va atrof-muhitni himoya qilishda birlashish
maqsadida geografik jihatdan bir joyda joylashgan, o‗zaro bir-biriga
bog‗liq va bir-birini to‗ldiruvchi, turli mulk egalari – oilaviy ferma,
fermerlarning kooperativ korxonalari, ijtimoiy va ilmiy tashkilotlar, ta‘lim
muassasalari va maslahat xizmatlaridan iborat bozor subyektlari tizimidan
iborat.
Agroklaster – qishloq xo‗jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish, qayta
ishlash va sotish jarayonlarini yagona zanjirga birlashtirish va yuqori
texnologik innovatsiyalardan foydalanish bilan bir qatorda, qishloq
xo‗jaligi mahsulotlarini ichki va tashqi bozorda raqobatbardoshligini
oshirish, qishloq joylarda infratuzilma majmuini shakllantirish va
rivojlantirish, qishloq aholisini ish bilan bandligi darajasi va daromadlarini
oshirish hamda kelajakda qishloq xo‗jaligi mahsulotlari sifati va ekologik
muhitni yaxshilashda faoliyat yuritadigan xo‗jalik yuritish subyektlaridan
tarkib topadi, degan xulosaga kelish mumkin.
22
Spatial analysis, industry and the industrial environment.Progress in research and applications.Vol. 1. Industrial
systems / Edited by F.E.I. Hamilton and Linge G.J. R.Chichester, N. Y. Brisbane, Toronto: Wiley, 1979.
23
Porter, M. 1998. Clusters and the New Economics of Competition. Harvard Business Review. Available at:
http://hbr.org/product/clusters-and-the-new-economics-of-competition/an/98609-PDF-ENG
.
24
Настин А.А. "Формирование агропромышленного кластера в регионе", 2011
58
Do'stlaringiz bilan baham: |
