O’zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik instituti

Ikkinchi yo’nalish. 
Shubhasiz mazkur yo’nalishni iqtisodiy qonunchilik tashkil 
etadi. Unga «Mulkchilik to’g’risida»gi, «Tadbirkorlik to’g’risida»gi, «Kooperatsiya 
to’g’risida»gi, «Ijara to’g’risida»gi, «Fermerlik to’g’risida»gi, «Suv va suvdan foydalanish 
to’g’risida»gi, «Garov to’g’risida»gi, «Pensiya ta’minoti to’g’risida»gi qonunlar, shuningdek, 
«Tashqi iqtisodiy faoliyat to’g’risida»gi, «Harbiy in-vestitsiyalar to’g’risida»gi, «Birja va 
birjalar faoliyati to’g’risida»gi bir qator qonunlar va boshqalar kiradi. 
Shunga qaramay, bu yo’nalishdagi ipshar davom ettirilyapti. Zero, bozor 
munosabatlariga o’tishda yangi-yangi muammolar chiqib turaveradi. 
Uchinchi yo’nalish 
- bevosita fuqarolar haq-huquqlari, qonuniylik va odil sudlovga 
tegishli qonunlardir. Chunonchi, respublikada mansabdor shaxslarning noqonuniy hara-
katlari tufayli fuqarolar huquqlari buzilgan taqdirda ularni sud yo’li bilan himoya qilish joriy 
etilgan va amal qilyapti. Ilk bor aybsizlik prezumpsiyasi konstitutsiyaviy tarzda 
mustahkamlandi. 
(O’zbekiston 
Respublikasi 
Konsti-tutsiyasining 
26-modtsasi). 
Ayblanuvchiga o’zini himoya qilishi huquqi berildi. O’zbekiston Respublikasining barcha 
fuqarolari bir xil huquq va erkinliklarga ega va hammalari qonun oldida tengdirlar. Shunga 
qaramay, Prezidenti-miz bu sohadaga olib borilayotgan ishlardan qoniqmayotganligani 
bayon qilib jumladan, shunday dedi:»...fuqarolarning manfaatlari va huquqdaritsi sud 
orqali himoya qilish sohasini mumkin qadar kengaytirish darkor. Vaholanki, ayrim tarmoq 
qonunlarida huquqdari poymol etilgan fuqarolarning shikoyatlarini sudlov yo’li bilan emas, 
ma’muriy yo’l bilan ko’rib chiqish tartibi ham uchraydi. 
Albatta, bu hol - Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasiga va bizning 
Konstitutsiyamiz talablariga zid. Fuqaro, agar uning qonuniy manfaatlari va haq-huquqdari 
poymol etilgan taqdirda, har qanday masala bo’yicha himoya uchun sudga murojaat qilish 
huquqiga ega bo’lmogi darkor».
71
Birinchi chaqiriq Oliy Majlisning oltinchi sessiyasidagi ma’ruzasida Uzbekiston 
Respublikasi Prezidenti ku-yidagilarni ta’kidlashni zarur deb topdi: «Inson huquqlariga 
rioya etilishi ustidan monitoring va nazoratni ta’-minlovchi idoraviy tuzilmalarni barpo etish 
ham muhim vazifadir. Oliy Majlisning inson huquqdari bo’yicha vakili institutining, 
huquqlarvar jamoat tashkilotlarining mavqei va maqomini ko’tarish zarur. Inson 
huquqdarini himoya qilish sohasidagi mavjud Ombudsman instituti, Jamoatchilik fikri 
instituti, Amaldagi qonunchilik monitoringi instituti, Inson huquqlari milliy markazi singari 
tashkilotlarni rivojlantirish hamda boshqa yangi institutlarni tashkil etish lozim»
72
. 
Bularning hammasi inson - davlat munosabatlarida ustunlik inson tomonida 
bo’lishiga qaratilgan. Prezidentimizning fikricha, «davlat va davlat hokimiyatining barcha 
tarmokdari o’z faoliyatini inson huquqlarini himoya qilish va qo’riqlash ishiga safarbar 
qilgandagina o’z vazifasini to’g’ri ado etgan hisoblanadi. Bu qoidani hamma tan olishi, bu 
qoidaga hamma itoat qilishi shart»
73
. 
Shunday qilib, huquqiy davlat va fuqarolik jamiyatini barpo etish murakkab vazifa, 
lekin insonning qo’lidan keladigan ish. Huquqiy davlat, fuqarolik jamiyati - oddiy 
xayolparastlik emas, balki real voqelikdir. Bu erda so’z qonun va adolat hukmronlik 
qiladigan, inson, uning hayoti, huquqlari va erkinliklari eng buyuk qadriyat bo’lgan 
jamiyatni tashkil etish haqida borayapti. 
 
71
Karimov I.A. Bizdan ozod va obod Vatan qolsin. 2-tom, T., «O’zbekiston» 1996.17-18-betlar.
72
Karimov I.A. Yangicha fikrlash va ishlash davr talabi. 5-tom, T., «O’zbekiston», 1997. 119-bet. 
73
Karimov I.A. Bizdan ozod va obod Vatan qolsin. 2-tom, T., «O’zbekiston», 1996.17-bet. 

---

277