O’zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik instituti

• asoslantirilganlik talablari 
deganda ko’rilayotgan yuridik ishga tegishli bo’lgan 
barcha holatlar har tomonlama o’rganib chiqilgan va dalillar asosida isbotlangan bo’lishi 
tushuniladi; 
• qonuniylik talablari 
o’z ichiga to’rtta muhim jihatni oladi, bularga: 1) ishni 
ko’rayotgan vakolatli organ yoki mansabdor shaxs taalluqlilik, sudlovlik va boshqa shu kabi 
talablarga amal qilishi; 2) ish bo’yicha tegishli dalillarni to’plash, ishni ko’rish tartibini 
belgilovchi protsessual normalarga qat’iy amal qilish; 3) aniq yuridik faktga nisbatan 
tegishli normani to’g’ri yuridik kvalifikatsiya qilish va uni qo’llash; 4) ish bo’yicha qaror 
qabul qilish paytida qo’llanilayotgan huquq normasining dispozitsiya (sanksiya)sida ko’zda 
tutilgan ko’rsatmalarga qat’iy rioya qilish. 
• maqsadga muvofiklilik 
talablari quyidagilarni ko’zda tutadi. Odatda huquq 
normasining dispozitsiya (sanksiya)sidagi ko’rsatmalar huquqni qo’llovchi uchun qaror 
qabul qilishda muayyan tanlash erkinligani tug’diradi. Lekin bu erkin-lik maqsadga 
muvofikdilik talablari bilan, ya’ni adolat-lilik, samaradorlik, tomonlarning moddiy ahvolini 
e’tiborga olish, javobgarlikni taqsimlash va hokazo tamoyillarga ko’ra chegaralanadi. 
Masalan, sud jinoyat qonunchiligi bo’yicha sanksiyada ko’rsatilgan jazo choralarini 
tanlayotgan paytda qilingan jinoiy qilmishning og’irligani, sudla-nuvchining ayblilik 
darajasini, javobgarlikni og’irlash-tiruvchi va yengillashtiruvchi holatlarni e’tiborga olishi 
lozim bo’ladi. 
Demak, huquq normalarini qo’llash aktlari qonunchilikning talablarini o’zida aks 
ettirishi va normativ aktlarga mos keladigan bo’lishi, muayyan organning yoki mansabdor 
shaxsning bevosita faoliyatiga taallukdi masalalar bo’yicha chiqarilishi, ilmiy asoslanishi va 
bu aktga rasmiy tus beradigan zarur rekvizitlarga ega bo’lishi zarur. 
 

---

185