O’zbekiston milliy universiteti

Asosiy qisim.2-bo'lim

5.FIZIKADAN AMALIY MASHGʻULOTLARDA MICROSOFT EXCEL DASTURIY TAʼMINOTIDAN FOYDALANISH METODIKASI

Ushbu kurs ishida fizikadan mashgʻulotlar jarayonini tashkil etishda

muammoli masalalar yaratish va ularni yechishda dasturiy vositalarni qoʻllash usullaridan biri keltiriladi. Dinamik tizim sifatida tanlangan ushbu masalaning integratsion ifodasi Eyler-Koshi metodidan foydalanib keltirib chiqarilgan hamda Microsoft Excel dasturida modellashtirilgan. Sharchaning glitserinda tushish tezligi va balandligining vaqtga bogʻlanish grafigi olingan va tahlil qilingan.

Fizikadan mashgʻulotlar jarayonida kompyuter va axborot-kommunikatsiya

texnologiyalarining, aniq qilib ayganda kompyuter dasturlarining qoʻllanilishi

talabaning oʻrganish faoliyatini pedagogik dasturiy vositalar yordamida amalga oshirishdek muhim imkoniyatni yaratadi. Fizikadan mashgʻulotlar jarayonini bunday tashkil etish didaktika tamoyillarining oʻzaro bogʻliqligini va ularning aloqadorligini oʻrganishga olib kelishi bilan bir qatorda oʻquv jarayonini toʻla oʻrganish va boshqarishga sharoit tugʻdiradi. Shu bilan bir qatorda taʼlim sifatini namunali oshirish imkoniyatini yaratadi. Zero taʼlim soxasini yangidan islox qilish, xususan Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasi huzurida taʼlim sifatini nazorat qilish inspeksiyasini tashkil etilishi zamirida aynan shu va shunga oʻxshash maqsadlar yotadi.

Fizikadan mashgʻulotlar jarayonini tashkil etishda muammoli masalalar yaratish va ularni yechishda dasturiy vositalarni qoʻllash quyidagi didaktik maqsadlarni amalga oshiradi:

 Talaba oʻz diqqatini muammoli masalani yechimiga jalb qiladi, undagi

bilish va bajarish havasini hamda faoliyatining boshqa qirralarini uygʻotadi.

 Fizikadan mashgʻulotlar jarayonida talaba muammoli masalalarni yechishda

dasturiy vositalarni qoʻllash davomida uchraydigan ayirim murakkabliklarni va qiyinchilikni yengishi barobarida mustaqil fikrlashga va oʻquv faoliyatini faollashuviga erishadi.

 Talaba oldida fizikadan mashgʻulotlar jarayonida muammoli masalalarni

yechishda dasturiy vositalarni qoʻllash davomida paydo boʻlgan bilishga doir talab

bilan mazkur talabni mavjud nazariy bilim zahirasi, amaliy koʻnikma va

malakalar vositasida qondirish imkoni yoʻqligi oʻrtasidagi ziddiyatlarni

bartaraf qiladi.

 Talabaning vujudga kelgan murakkabliklardan qutilish yoʻllarini izlab

topish rejasini belgilaydi va uni faol izlanuvchan faoliyatga undaydi.

Shularni xisobga olib ushbu maqolada fizikadan mashgʻulotlar jarayonini

tashkil etishda muammoli masalalar yaratish va ularni yechishda dasturiy

vositalarni qoʻllash usullaridan biri keltiriladi. Misol tariqasida yuqoridan

vertikal tashlangan qattiq jismning harakati, unga taʼsir qiluvchi barcha obyektiv va subyektiv omillar hamda boshqa jihatlar muammoli masala sifatida tanlanadi.

Yuqoridan vertikal tashlangan qattiq jismning harakatini oʻrganishda unga qanday tashqi va ichki kuchlar taʼsir etishini hisobga olish zarur. Bunda

harakatlanayotgan jismning ichki omillari oʻzgarishi hisobga olinmaydi.Tashqi omillarga tashqi taʼsir kuchlari, muhit zichligi, ishqalanish koeffitsenti, qarshilik koeffitsiyenti, dinamik qovushqoqlik va boshqa unsurlar hisobga olinadi. Qattiq jism harakatida uning shakli qarshilik kuchini hisoblashda ahamiyatga ega.

6.Excel dasturi yordamida masala hal qilib ko'ramiz.