O’zbekiston Milliy Universiteti Taekwondo va Sport faoliyati fakulteti 401-guruh talabasi Davron To’rayevning

O’zbekiston Respublikasi
Oliy va O’rta Maxsus ta’lim vazirligi





O’zbekiston Milliy Universiteti


Taekwondo va Sport faoliyati
fakulteti 401-guruh talabasi
Davron To’rayevning
“Jismoniy tarbiya nazariyasi va uslubiyati” fanidan
Kurs ishi

Mavzu: Harakat faoliyatini shakllantirishning qonuniyatlari

Ilmiy rahbar: R.T.Ro’zmetov

Toshkent 2022
REJA:

KIRISH
ASOSIY QISM
2.1 O‘rgatish jismoniy tarbiya jarayonining bir tomoni ekanligi.
2.2. Harakat ko‘nikmalarini taraqqiy ettirish qonuniyatlarining o‘rgatish jarayonini tashkil etishdagi ahamiyati.
2.3. Harakat malakalarining tashkil topish qonuniyatlari.
2.4. Malakaning xarakterli belgilari.
2.5. Malakaning fiziologik mexanizmi va shakllanishining fiziologik fazalari.
2.6. Harakat malakasining shakllanishi va so’nishi.
XULOSA
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
KIRISH
Mavzuning dolzarbligi.

2.1 O‘rgatish jismoniy tarbiya jarayonining bir tomoni ekanligi.
Jismoniy tarbiya jarayonida o‘rgatishning asosiy xususiyati bu o‘rgatishning harakat malakalari va maxsus bilimlarni egallashga qaratilgandir. O‘rgatish shug‘ullanuvchilarning jismoniy rivojlanishi bilan maxkam bog‘liq bo‘ladi. Ta’lim tarbiya amalyotining xar qanday soxasida bo‘lganidek, jismoniy tarbiya jarayonida ham o‘qitish o‘qituvchi va talabalarning birgalikdagi ijodiy faoliyatlaridan tashkil topadi va bunda, albatta, o‘qituvchi etakchi rol o‘ynaydi.
Harakatli mashqlarni harakat ko‘nikmasi va harakat malakalari bo‘lgan taqdirdagina bajarish mumkin. Bu ko‘nikma va malakalar harakatlarni boshqaishning muayyan usullarini ifoda etadi.
Jismoniy tarbiya nazariyasi va amaliyoti umumiy printsiplari va jismoniy tarbiya nazariyasi usuliyatining printsiplari deb ataladigan printsiplarga tayanadi: Bo’lardan tashqari, jismoniy tarbiyaning ayrim ko`rinishlari va xususiyatlarini ifodalovchi (masalan, sport, trenirovkasi, kosmonavtlar, o’t o’chiruvchilar trenirovkasi va hokazo) printsiplari ham mavjud. Ular bir-biri bilan uzviy bog`liq bo‘lib, printsiplarning yagona tizimini tashkil etadi. Eng avvalo, biz jismoniy tarbiya nazariyasining umumiy printsiplari bilan tanishib chiqaylik.
Ular: a) jismoniy tarbiyaning mehnat va harbiy amaliyot bilan bog`liqligi;
b) shaxsni har tomonlama rivojlantirish;
v) jismoniy tarbiyaning sog`lomlashtirishga yo`naltirish printsipi deb guruhlanadi.
Jismoniy tarbiya jarayonida nazariy printsiplar, bir tomondan, nizom vazifasini o`tasa, ikkinchi tomondan, jismoniy tarbiya jarayonida o`qituvchini nazariy va metodik jihatdan ma’lum ramka (qolip)ga, yo`nalishga soladi. Pedagogik jarayon va amaliy faoliyatda printsip majburiyat, qonun tarzida ahamiyat kasb etishi mumkin.
Ayrim holatlarda: printsipga jismoniy tarbiyadagi ma’lum bilimlarning bir qismi, yoki faoliyatga yo`riqchi (ko`rsatma beruvchi), yoki turli xil alohida vazifani bajarish uchun umumiy asos deb qaraymiz.
ismoniy tarbiyaning soglomlashtirishga yo’naltirilgan-ligi printsipi shugullanuvchilarning jismoniy mashqlar bilan mashg‘ul bo’lishida ularni sogligiga javob berish ma’suliyatini o’rtaga tashlaydi. Jismoniy madaniyat tashkilotchilari, trenerlar, davlat, xalq oldida shugullanuvchilarning sog‘ligiga javob beribgina qolmay, uni mustahkamlashga va takomillashtirishga ham javob beradilar.
Jismoniy mashqlar bilan vrach va pedagog nazorati ostida shugullanilsagina, u ijobiy effekt beradi. Noto’gri foydalanish esa shug‘ullanuvchi sog‘ligiga salbiy ta’sir etishi mumkin. Shuning uchun biologik xususiyatlari - yoshi, jinsi, sogligini hisobga olish, sistemali vrach va pedagog nazorati tarbiya jarayonida yetakchi omildir.
Amalda rejasiz ishlash o’ta salbiy oqibatlarga olib keladi. Tanlangan uslubiyatlar, mashqlarning me’yori, bajarish intensivligi, yo’qlamaning umumiy miqdorini tanlashdagi pedagogning arzimas xatosi shugullanuvchi uchun o’ta qimmatga tushishi mumkin.
Shunday hollarga duch kelish mumkinki, sport natija-larini vaqtinchalik o’sishi, jismoniy tayyorgarlik ko’rsatkich-larining ortishi, organizmda vaqtinchalik sportchi uchun sezilmaydigan patologik o’zgarishlarga olib kelishi mumkin. Kelib chiqadigan yomon oqibatlar jismoniy madaniyat va sportning obro’siga salbiy ta’sir etadi.
Shu sababli vrach nazorati dalillarini e’tirof etish bilangina cheklanmay, asosiy e’tibor ularning tahliliga qaratilishi lozim. Nazoratni tizimli emasligi salbiy oqibatlarga olib kelishi muqarrardir.
Jismoniy tarbiyani sog‘lomlashtirish bilan bog‘lab olib borish printsipi vrach, pedagog va shug‘ullanuvchining kunlik muntazam muloqotini talab qiladi.
Jismoniy tarbiya printsiplari bir-biri bilan o’zaro uzviy bogliqlikni taqazo etadi. Shundagina ular ahamiyatini saqlab qoladi.
Jismoniy tarbiyaning mehnat va harbiy amaliyot bilan bogliqligi uning yetakchi printsipidir. Shu printsipgina mamlakatimizda jismoniy tarbiyaning asosiy qonuniyatini ifodalaydi, uning ahamiyati jamiyatimiz a’zolarini ijodiy mehnatga va Vatan mudofasiga tayyorlashdadir.