O’zbekiston milliy universiteti qo’lyozma huquqida udk

2-holat: Shifokor shifoxonaning axborot tizimlaridagi elektron tibbiy yozuvlar asosida ilmiy izlanishlar olib borishni istaydi. Uning ma’lum bir ilmiy tadqiqot maqsadi bo‘lishi mumkinligini hisobga olib, BCH-RAKN asosidagi tizim barcha shaxsiy ma’lumotlarni avtomatik ravishda filtrlaydi va faqat maqsadga oid ma’lumotlarni namoyish etadi.
Bunday holatda, shifokor 2-ishda olgan ma’lumotlari nafaqat tegishli tibbiy yozuvlarni, balki shifokorlarga o‘z tadqiqotlarini o‘tkazishda yordam beradigan tegishli tibbiy sohalar bilan bog‘liq bilimlarni ham o‘z ichiga oladi. Shifokorning maqsadi ilmiy tadqiqotlar ekanligi hisobga olinsa, bemor haqidagi ma’lumotlar yashirin bo'lib, shaxsiy hayotning oshkor bo‘lish xavfini kamaytiradi. Bir nechta turli xil kirish imkoniyatiga ega bo‘lgan bir qator tajribalar boshqaruv modellari III jadvalga muvofiq taqlid qilingan. Bir tajriba - tibbiy ma’lumotlardan so‘rov o‘tkazishda bir nechta modellarda TYK indikatori farqini taqqoslash. Boshqasi - tadqiqot uchun tibbiy yozuvlarni so‘rashda TM indikatorining farqini turli modellarda taqqoslash. Tajribalarning natijalari 7-rasmda keltirilgan.

3.7-rasm. Prototip tizimidagi turli xil kirish modellari uchun bemorlarning shaxsiy hayotini himoya qilish samaradorligini baholash.
3.7-rasmda Ochiq kirishni boshqarish modeli(OKBM), RAKN, maqsad-RAKN (M-RAKN), Bilim-RAKN (B-RAKN) va BCH-RAKN shifoxonadagi prototip ma’lumot tizimlari asosida baholanadi. Foydalanuvchiga (TYK indikatori) murojaat qilgan tibbiy ma’lumotlarga ko‘ra, Ochiq-KB modeli maxfiylikni oshkor qilish xavfini keltirib chiqardi, BCH-RAKN esa Ochiq-KB, RAKN va B-RAKN bilan taqqoslaganda yaxshi ko‘rsatkichlarga ega. M-RAKN - bu tizimdan foydalanishning maqsadini hisobga oladigan model, bu kasalxonalar uchun ma’lumot tizimiga mos kelmaydi, chunki ko‘rib chiqilgan maqsadlar noqonuniy va kasalxona jarayoni uchun ahamiyatsiz bo‘lishi mumkin. 7-rasmda keltirilgan tizim tomonidan taqdim etilgan tibbiy bilimlar miqdorini (TM indikatori) baholashga ko‘ra, BCH-RAKN 2-vaziyatda bilimga asoslangan maqsadlarni eng yaxshi qo‘llab-quvvatladi, bu BCH-RAKNning yana bir afzalligini ko‘rsatadi, ya’ni poliklinikananing axborot tizimini takomillashtirishga qodir.
RAKN modelida bitta ro’li har doim belgilangan kirish huquqlari to‘plami bilan taqqoslanadi, ya’ni ma’lum bir ro’lga ega foydalanuvchi har qanday kontekstda tizimlarning tegishli modullariga kira oladi. Bunday kirishni boshqarish mexanizmida moslashuvchanlik yo‘q. Ushbu dissertatsiyada biz BCH-RAKN modelini taklif etamiz, u aniqroq kirishni boshqarishga ega.
Tashrif maqsadlarini aniqlash MD asosida amalga oshiriladi, bu esa differentsiya sharoitida maqsadlarning o‘zaro bog'liqligini ko‘rsatadi. Hozirgi RAKN modeli va uning takomillashtirilgan modellari bilan taqqoslaganda, BCH-RAKN tizim foydalanuvchi kirishi mumkin bo‘lgan ma’lumotlar va ma’lumotlarning hajmini samarali ravishda kattalashtirishi mumkin. Tizim foydalanuvchi tomonidan kiriladigan bemorlar haqidagi ma’lumotlarning qisqarishi bemorlarning maxfiyligini himoya qilishni obyektiv ravishda yaxshilaydi. Tajribalaar natijalariga ko‘ra, taklif qilingan model boshqa kirish mexanizmlari bilan taqqoslaganda shifoxona ma’lumot tizimida bemorlarning shaxsiy hayotini himoya qilish uchun juda moslashuvchan ekanligi ko‘rsatilgan. Shifoxona ma’lumotlar tizimi model uchun maxsus bo‘lsada, tegishli moddiy ma’lumotni modulda tavsiflash va kodlash mumkin bo‘lsa, u boshqa axborot tizimlarida maxfiylikni himoya qilish uchun ham ishlatilishi mumkin.