O`zbekiston Milliy universiteti Kimyo fakulteti 3-bosqich talabasi Rahimova Nilufarning Organik kimyo fanidan tayyorlagan

Dietanol aminning fizik-kimyoviy xossalari.

Dietanolamin-yog'li rangsiz suyuqlik yoki qattiq oq kristallar shaklida ko'rinadi.Chirigan baliq yoki ammiak hidli. Suvdan zichroq Rangi-xira rangli,yopishqoq suyuqlik yoki xushbo'y prizmalar ko’rinishida bo’ladi

Hidi-yengil,ammiakga o'xshash hid

Qaynash nuqtasi-760 mm Hg ustunida da 516,4 °F (parchalanadi)

Erish nuqtasi82 ° Eruvchanlik57° F da 100 mg/ml dan katta yoki unga teng

Zichlik-82,4 °F da 1,095

O'z- o'zidan yonish harorati1224 °F pH

Kuchli asos. 0,1 N suvli eritmaning pH 11,0

Dissotsiatsiya konstantalari pKa = 8,96

Monoizotop massa-105.078978594

Ko'pincha DEA yoki DEOA sifatida qisqartirilgan dietanolamin HN(CH2CH2OH)2 formulasiga ega bo'lgan organik birikmadir. Sof dietanolamin xona haroratida oq rangli qattiq moddadir, lekin uning suvni singdirish va haddan tashqari sovutish tendentsiyasi mavjud, ya'ni u ko'pincha rangsiz, yopishqoq suyuqlik sifatida uchraydi. Dietanolamin ko'p funktsiyali bo'lib, ikkilamchi amin va dioldir. Boshqa organik aminlar singari, dietanolamin ham zaif asos bo'lib xizmat qiladi. Ikkilamchi amin va gidroksil guruhlarining gidrofilik xususiyatini aks ettiruvchi DEA suvda eriydi. DEA dan tayyorlangan amidlar ham ko'pincha gidrofildir. 2013 yilda ushbu kimyoviy modda saraton kasalligini o'rganish bo'yicha xalqaro agentlik tomonidan "odamlar uchun kanserogen(maʼlum sharoitda organizmga taʼsir qilganda rak va b. oʻsmalar paydo qiluvchi kimyoviy moddalar. 500 ga yaqin xili maʼlum.) bo'lishi mumkin" deb tasniflangan

Shuningdek, u kauchuk kimyo sanoatida oraliq mahsulot sifatida, namlovchi va yumshatuvchi vosita sifatida va turli qishloq xo'jaligi kimyoviy moddalarida emulsifikator va tarqatuvchi vosita sifatida ishlatiladi

Dietanolamin suyuq kir yuvish va idishlarni yuvish vositalari, kosmetika, shampunlar va soch konditsionerlarida ishlatiladigan sovun va sirt faol moddalarga aylantirilgan dietanolamidlar va uzun zanjirli yog 'kislotalarining dietanolamin tuzlarini tayyorlashda keng qo'llaniladi. Dietanolamin, shuningdek, to'qimachilik sanoatida moylash materiallari ishlab chiqarishda, kislota gazlarini tozalash uchun sanoat gazini tozalashda va qishloq xo'jaligi kimyoviy moddalarini tayyorlashda emulsifer va disperslashuvchi vosita sifatida ishlatiladi. Dietanolamin metallga ishlov berish suyuqliklarida korroziya inhibitori sifatida kesish, shtamplash va quyma operatsiyalari uchun ishlatiladi. Yuvish vositalari, tozalagichlar, mato erituvchilar va metallga ishlov berish suyuqliklarini ishlab chiqarishda dietanolamin kislotani neytrallash va tuproqni cho'ktirish uchun ishlatiladi. Dietanolaminning suvli eritmalari yuboriladigan ko'plab dorilar uchun erituvchi sifatida ishlatiladi

1.Dietanol aminning sulfat kislota bilan reaksiyasidan morfolin olinadi.Bizda savol tug’ilishi tabiiy morfolin nima maqsadda ishlatiladi degan?

Morfolin keng tarqalgan bo'lib organik sintezlarda keng ishlatiladi. Masalan, bu antibiotikni tayyorlashda qurilish blokidir linezolid, saratonga qarshi vosita gefitinib (Iressa) va og'riq qoldiruvchi vosita dekstromoramid olishda morfolindan foydalaniladi

Tabiiyki mevalar, hasharotlar va zamburug'li ifloslanishdan himoya qilish uchun mumlar hosil qiladi, ammo mevalarni tozalash paytida bu yo'qotish qiyinchilik tug’diradi. Uning o'rnini bosish uchun ozgina miqdorda yangi mum qo'llaniladi. Morfolin emulsifikator va eruvchanligi uchun ishlatiladi (Shellac) mevalarni qoplash uchun mum sifatida ishlatiladi.[9] Yevropa Ittifoqi meva qoplamasida morfolinni ishlatishni taqiqlanadi.

2.Bu reaksiyani amalga oshirish uchun katalizator ammiak vodorod baland bosimda boradi.Bunda dietanol amin va ammiak aralashtiriladi.140gradusda olib boriladi .Natijada PIP va AEEA (aminoetil etanol amin-yoqilg’iva yog’ sanoatida ishlatiladi.Sirt faol modda)hosil bo’ladi.

3.Bu reaksiya formaldigidni dietanol amin bilan reaksiyasi bo’lib undan metil dietil methanol amin olinadi. 4.Dietanol aminning nitrit kislota bilam reaksiyasidan N-nitrozaminlar olinadi.Hayvonlarda o’tkazilgan tajriba natijasi bu moddani kanserogen ekanligi aniqlangan. 5.Quyidagi reaksiya asosida agrokimyoviy modda glifosfat olinadi.

Glifosfat –begona o’tlar,ko’p yillik o’simliklarga zarar beruvchi o’simliklar bilan kurashuvchi gerbitsid hisoblanadi.Ishlab chiqarish bo’yicha dunyoda yetakchi o’rinda. 6.Bu reaksiyada almashinish sodir bo’ladi ya’ni gidroksi guruhini xlor atomlari egallaydi.Natijada xloroetilamin hosil bo’ladi.Sis(2xloroetil amin) urushda ko’zni achishtiruvchi gaz sifatida ishlatilgan.Eruvchan reaksiya hosil qiladi.

Dietanol aminning inson uchun zarari

Odamlarda kuzatiladigan saraton kasalligiga dietanol aminning qanday boģliqligi haqida ishchi guruh bir qancha ishlar olib borilgan bòlsada hech qanday aniq xulosaga kelinmagan. Lekin dietanolamin shaxsiy parvarish mahsulotlarida topilgan Biroq, etanolaminlar 1950-yillardan beri metallga ishlov berish suyuqliklarida qo'shimchalar sifatida ishlatilgan va asfalt qoplamasida ishlatiladigan nam suyuqliklarda mavjud. Ushbu agentlarga ta'sir qilish murakkab aralashmalar sifatida yuzaga keladi va ushbu kasbiy sharoitlarda ishlaydigan ishchilar bo'yicha tadqiqotlarning katta ma'lumotlar bazasi mavjud. Murakkab aralashmalar va ular bilan birga keladigan kasbiy ta'sirlarni hisobga olgan holda, xavfning kuzatilgan ko'tarilishi dietanolamin yoki murakkab aralashmalarning boshqa tarkibiy qismlari bilan bog'liq bo'lishi mumkin emas. Shuning uchun Ishchi guruh batafsil baho bermagan bu haqida.Odamlar Kosmetik preparatlardan (soch bo'yoqlari shampunlari va tana losonlari) [14C]dietanolaminning inson terisi namunalari orqali kirib borishini o'rganish shuni ko'rsatdiki, shampun va soch bo'yoqlari formulalarining qo'llaniladigan dozasining taxminan 0,1% 5-30 daqiqadan so'ng organizmga teri orqali so'riladi. ; 72 soatlik takroriy dozali tadqiqotda tana losoni formulasi bilan qo'llaniladigan dietanolaminning qariyb 30% terida to'plangan va taxminan 1% retseptor suyuqligiga so'rilgan (Kraeling va boshq., 2004). Keyingi tadqiqot, dietanolaminning inson terisi orqali kosmetik formulalardan o'tishining o'xshash darajasini aniqladi (Brain va boshqalar, 2005). [Ushbu tadqiqotlar dietanolaminning yosh bolalar terisi orqali o'tkazuvchanligini, cho'milish yoki dush qabul qilish bilan bog'liq ko'tarilgan harorat ta'sirini yoki ishqalanish ta'sirini ko'rib chiqdi.Tatqiqotlar shuni kòrsatdiku ,dietanol amin inson jigari bolaklari tomonidan òzlashtiriladi natijada jigar faoliyatining buzilishi yuzaga keladi.Hayvonlarda o'tkazilgan tadqiqotlar dietanol amin zararli ekanligi haqida etarli dalillar mavjud. Umumiy baholaydigan bòlsak Dietanolamin odamlar uchun kanserogen bo'lishi mumkin kanserogen moddalarning 2B guruhi tarkibiga kiritishimiz mumkin.

Òtkazilgan ekspiment

240 C da 4 soat davomida o'rganilgan aminlarning termik degradatsiyasi kuzatilmadi. 4 soat davomida mos ravishda 150 va 140 C dan past haroratlarda morfolin va DEA uchun oksidlanish kuzatilmadi. WAO reaktsiyasi uchun COD va sof substrat kontsentratsiyasi bo'yicha tartib barcha substratlar uchun bitta edi: kislorodga nisbatan tartib 0,3 dan 0,9 gacha o'zgargan, faollashuv energiyalari esa 18,5-27,24 kkal oralig'ida edi. DEA va morfolin aralashmasining oksidlanish tezligi individual oksidlanish tezligidan yuqori ekanligi aniqlandi. Oksidlanish mexanizmi morfolin va dietanolamin birgalikda oksidlanganda, ular alohida oksidlanish mexanizmidan farq qiladi.

Xulosa.

Dietanolamin (DEA) sanoatda keng qo'llaniladigan kimyoviy moddadir. Suyuq kir yuvish va idishlarni yuvish vositalari, kosmetika, shampunlar va soch konditsionerlarida ishlatiladigan sovun va sirt faol moddalarga aylantirilgan dietanolamidlar va uzoq zanjirli yog 'kislotalarining DEA tuzlarini tayyorlashda qo'llaniladi. Inert tarkibiy qism sifatida DEA ekin tuproqdan chiqishidan oldin qo'llaniladigan pestitsid formulalarida inert tarkibiy qism (stabilizator yoki inhibitor) sifatida foydalanilganda 40 CFR 180.920 dan past bardoshlik talabidan ozod qilinadi. Hayvonlarda o'tkazilgan tadqiqotlarda DEA og'iz va teri yo'llari orqali o'rtacha tirnash xususiyati va ko'zning qattiq tirnash xususiyati bilan past o'tkir toksiklikka ega. Sichqonlar va sichqonlarda og'iz orqali o'tkazilgan subxronik toksiklik sinovlarida kuzatilgan asosiy ta'sirlar organlarning og'irligi va buyrak va / yoki jigar gistopatologiyasining ortishi edi, boshqa to'qimalarga ta'sirlarning aksariyati faqat nisbatan yuqori dozalarda qayd etilgan. Demal yo'l orqali o'tkazilgan subxronik tadqiqotlarda terining tirnash xususiyati, shuningdek, subxronik og'iz tadqiqotlarida kuzatilganlarga o'xshash tizimli ta'sirlar qayd etilgan. DEA kalamushlarda mutagen yoki kanserogen ekanligi ko'rsatilmagan; ammo, sichqonlarda uning kanserogenligi haqida dalillar mavjud. IARC (2000) DEA ning kanserogenligini ko'rib chiqdi va quyidagilarni aniqladi: odamlarda DEA ning kanserogenligi uchun etarli dalillar mavjud emas; eksperimental hayvonlarda DEA ning kanserogenligi uchun cheklangan dalillar mavjud; va DEA odamlar uchun kanserogenligi bo'yicha tasniflanmaydi Og'iz orqali o'tkazilgan rivojlanish toksikligini o'rganishda tashvishli ta'sirlar faqat matemal toksiklik mavjudligida kuzatildi. Ikki turdagi sut emizuvchilardan foydalangan holda teri orqali o'tkazilgan rivojlanish toksikligi tadqiqotida rivojlanish toksikligi faqat bitta turda va faqat ona uchun sezilarli toksiklikni keltirib chiqaradigan dozalarda kuzatilgan. Metabolik jihatdan DEA siydik bilan asosan o'zgarmagan holda chiqariladi. DEA dan foydalanishni cheklash (tuproqdan hosil bo'lgunga qadar qo'llash) qo'llash vaqtini va sonini samarali ravishda cheklaydi, shuning uchun oziq-ovqat qoldiqlari ehtimolini, turar-joy ta'sirini (demal va nafas olish) ehtimolini sezilarli darajada kamaytiradi. ichimlik suvi. Shunday qilib, tuproqdan ekinlar paydo bo'lishidan oldin qo'llaniladigan pestitsid mahsulotlarining inert tarkibiy qismi sifatida DEA dan foydalanishning umumiy ta'siri har qanday salbiy ta'sir ko'rsatadigan har qanday doza darajasidan past bo'lgan odamga ta'sir qilishi kutilmoqda. Jismoniy/kimyoviy xossalari, biologik parchalanishi va foydalanishni cheklashdan kelib chiqqan holda, DEA ichimlik suvi uchun yuqori xavf tug'dirishi kutilmaydi va uning suvda yashovchi organizmlarda biokonsentratsiya salohiyati past. Agentlikning ECOTOX ma'lumotlar bazasiga ko'ra, DEA chuchuk suv umurtqasizlari, estuarin/dengiz umurtqasizlari va chuchuk suv o'simliklari uchun o'tkir asosda "amalda toksik bo'lmagan" deb tasniflanadi.