O`zbekiston Milliy universiteti Kimyo fakulteti 3-bosqich talabasi Rahimova Nilufarning Organik kimyo fanidan tayyorlagan

O’zbekiston Respublikasi

Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Mirzo Ulug`bek nomidagi

O`zbekiston Milliy universiteti Kimyo fakulteti

3-bosqich talabasi Rahimova Nilufarning

Organik kimyo fanidan tayyorlagan

KurS ISHI

Mavzu:Dietanol amin asosida sintezlar

TOSHKENT-2021

Reja:

Kirish

1.Dietanol amin haqida ma’lumot.

2. Dietanol aminning olinishi

3.Dietanol aminning fizik-kimyoviy xossalari.

4. Dietanol amin asosida o’tkazilgan tadqiqotlar.

Foydalanilgan adabiyotlar.

Xulosa.

KIRISH

O’zbekistonda organik kimyo sanoati boshqa sanoat tarmoqlariga qaraganda juda tez sur’atlar bilan rivojlandi. Organik kimyo sanoatining xomashyosi asosan, ko’mir, neft, gaz, yog’och chiqitlaridir. Bizda ayniqsa, gaz, ancha katta neft va ko’mir zahiralari ham bor. Mana shu ashyolar respublikamiz organik kimyo sanoatining paydo bo’lishi va rivojlanishiga sabab bo’ldi.O’zbekistonda 1976-yilda 361 mlrd. m3 gaz ishlab chiqarildi va bu sohada shu yiliyoq Polsha,Yaponiya, Fransiya kabi yirik mamlakatlaridan ham o’zib ketdi.

Organik moddalar ishlab chiqarish sanoatining gigantlaridan biri 1965-yilda qurilib ishga tushirilgan Navoiy azot ishlab chiqarish birlashmasidir. Unda tabiiy gaz kompleks qayta ishlanadi. Ushbu korxonaning ishga tushirilishi natijasida respublikamizda birinchi marta yangi sanoat mahsulotlari, yuzlab organik sintez mahsulotlarining xomashyosi hisoblangan atsetelin: atsetaldigid, sirka, kislota, metilspirti, akrilonitril va boshqa bir qancha mahsulotlar ishlab chiqarila boshlandi. Hozirgi paytda bu kombinat yiliga 41 ming tonna turli rangda bo’yalgan nitron ishlab chiqarila boshlandi.1969-yilda Farg’ona sun’iy tola –atsetat ipagi ishlab chiqarish zavodi ishga tushirildi. Bu zavod yiliga 70-80 ming tonna atsetat ipagi ishlab chiqaradi. 1982-yilda Chirchiq elektrokimyo kombinatida kaprolaktram ishlab chiqaruvchi yirik sex ishga tushirildi. Shuningdek, 1979-81-yillarda ishga tushgan Olmaliq kimyo zavodida endilikda sintetik kir yuvish vositalari, shampunlar, mashina matolari, naftalin, loklar, bo’yoqlar, bolalar o’yinchoqlari va boshqa o’nlab mahsulotlar ishlab chiqarilmoqda.Namangan kimyo zavodida polietilen plyonkalari, Jizzax va Ohangaron plastmassa quvurlari ishlab chiqarilmoqda. Sho’rtan gaz kompleksi 2002-yilda qurilib ishga tushirildi. Unda har yili 125 tonna polietilen, 100 ming tonna oltingugurt va 1000 tonna suyuq propan gazi ishlab chiqarilmoqda. Bulardan tashqari respublikamizda Farg’ona furan birikmalari kimyo zavodi (1942-y), Yangiyo’l biokimyo zavodi, Andijon gidroliz zavodi (1953-y), Toshkent va Farg’onada polivinilxlor asosida sun’iy charm zavodi, Toshkent va Guliston margarin zavodlari, Toshkent farmatsevtika, Farg’ona sun’iy qorako’l zavodlari va boshqa o’nlab qorxonalar organik kimyo mahsulotlari ishlab chiqarmoqda.Hozirgi paytda respublikamizda jami 36 ta kimyo va neft kimyosi sanoati korxonalari, 3 ta qora metallurgiya sanoati korxonasi, 9 ta chinni va shisha buyumlari sanoati korxonalari, 13 ta yoqilg’i sanoati korxonalari ishlab turibdi.O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov o’zining "O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari" asarida "zararsiz va chiqindisiz yangi texnologiyalarni yaratish, xalqning turmush darajasini oshirish va xalq xo’jaligi ehtiyojlarini qondirish maqsadida kimyo sanoatini rivojlantirish muammolariga katta ahamiyat berdi".

Dietanolamin (DEA) keng qo'llaniladigan moddalardan biri hisoblnadi.Dietanolamin morfolinlar, piperazinlar, oksazolidinlar dioksazosinlar, toj efirlari va ionli suyuqliklar kabi ko'plab muhim geterotsiklik birikmalarning sintezida muhim ahamiyatga ega.Dietanolamin va uning hosilalari keng tarqalgan bo’lib,ular farmatsevtikada, sirt faol moddalar, jilo berish va kosmetika sanoatida qo’llaniladi. DEA asosan oraliq mahsulot sifatida ishlatiladi.U shuningdek, kauchuk, kimyo sanoati va emulsifikator sifatida va turli qishloq xo'jaligi mahsulotlarida tarqatuvchi vosita sifatida ishlatiladi.DEAdan foydalanish sohasi keng masalan,elimlar,tsementlar,qoplamalar, elektroqoplama, bosma siyohlar, moylash materiallari, bo'yoqlar, qog'ozlar, neft, ko'mir va polimer ishlab chiqarish, to'qimachilik kabi sohalarda. DEA hosilalaridam keng ko'lamda ishlatiladi bularga misol,biologik faol spektrli modda sifatida antibakterial,antifungal, silga qarshi, saratonga qarshi, lokal behushlik,antiplatelet agregatsiyasi va antioksidant modda hisoblanadi. Dietanolamin shampunlar, kosmetika va farmatsevtika kabi bir qator iste'mol mahsulotlarida qo'llaniladi. Dietanolaminning sog'liqqa ta'siri haqida cheklangan ma'lumotlar mavjud. Odamlarda dietanolaminning o'tkir (qisqa muddatli) nafas olish yo'li bilan ta'siri burun va tomoqning tirnash xususiyati keltirib chiqarishi mumkin va teriga ta'sir qilish terini tirnash xususiyati keltirishi mumkin. Dietanolaminning odamlarda surunkali (uzoq muddatli), reproduktiv, rivojlanish yoki kanserogen ta'siri haqida hech qanday ma'lumot mavjud emas. Hayvonlarda o'tkazilgan tadqiqotlarda dietanolaminning surunkali og'iz orqali ta'sirining jigar, buyrak, qon va markaziy asab tizimiga ta'siri haqida xabar berilgan. Milliy Toksikologiya Dasturi (NTP) dietanolaminning teriga ta'siridan sichqonlarda jigar va buyrak o'smalarining ko'payishi haqida xabar berdi.

Kurs ishining hajmi va tuzilishi: Kurrs ishi a’nanaga ko’ra kirish asosiy qism, xulosa va foydalanilgan adabiyotlardan iborat bo’lib, Times New Roman bosma taboqda 14 o’lcham va 1,5 intervalda yozilgan. Kurs ishining hajmi sahifada bayon topgan.Kurs ishida ta asosiy adabiyot ro'yxati, ta qo'shimcha adabiyot va ta elektron manbalardan foydalanilgan. Umumiy adabiyotlar ro'yxati tani tashkil etadi