O’zbekiston Milliy Universiteti Jurnalistika fakulteti o’zbek filologiya yo’nalishi 218- guruh talabasi O’tamuratova Sevaraning “ Kompyuter lingvistikasi” fanidan tayyorlagan taqdimoti

O’zbekiston Milliy Universiteti Jurnalistika fakulteti o’zbek filologiya yo’nalishi 217-guruh talabasi Rahimov Adhamning “ Kompyuter lingvistikasi” fanidan tayyorlagan taqdimoti.

Mavzu: O’zbek tilida analiz va sintez dasturi.
Reja:

• Morfologik analiz.
• Kompyuter orqali analiz qlish.
• Avtomatik analiz.
• Sentiment analiz.

Mantiqiy ko’paytirish metodi orqali morfologik analiz
Lug’atsiz jadval orqali morfologik analiz
So’zlar asosiga asoslangan morfologik analiz
So’z shakillariga ko’ra morfologik analiz
Avtomatlashtirilgan morfologik tahlil turlari:
Kompyuter orqali matnni analiz qilish quyidagi bosqichlarda olib boriladi:
Morfologik
Sintaktik
Semantik
Fonetik
Grafematik
Tokenizatsiya – matindagi so’z shakillarini aniqlab olish;
Lemmatizatsiya – so’zlarning lug’atdagi ifodasini aniqlab olish;
Stemmizatsiya – derivativ so’zlarning o’zagini aniqlab olish.

Avtomatik tahlil qilishning quyidagi turlari mavjud:

So’zlarning lug’atdagi asoslarga ko’ra analiz qilish
So’zlarning lug’atdagi so’zshakillariga ko’ra analiz qilish
Mantiqiy ko’paytirish metodi orqali analiz qilish
Lug’atsiz jadvallar yordamida analiz qilish

Morfoanalizatir quyidagi bosqichlardan iborat bo’ladi:

So’zlarning asosini aniqlash;
So’zlarning so’z turkumlarini aniqlash;
Asosga ko’ra har bir affiksni tahlil qilish;
Har bir qo’shimchaning turini aniqlash.

Avtomatik analizatorning “B” harfi misolida:

So’z turkumi	Leksema (namuna)	Statistikasi
Ot	badantarbiya	1460
Fe’l	bastala	279
Sifat	baadab	750
Ravish	baayni	200
Son	besh	22
Olmosh	bari	26
Bog’lovchi	balki	10

Yuklama	birgina	4
Ko’makchi	badalida	27
Taqlid so’z	Bidir-bidir	20
Undov so’z	borakallo	15
Modal so’z	bilishimcha	4
Qo’shimcha (affiks)	- ba	8

Sentiment analiz (ingl. Sentiment analysis) –kompyuter lingvistikasi sohasining bir yo’nalishi bo’lib matnda ifodalangan munosabat yoki emotsiyani avtomatik tahlil qilishga yo’naltiriladi.
Bunda obyekt va subyekt o’rtasidagi salbiy, ijobiy, neytral munosabatlar tahlil qilinadi.
Sentiment analizda 1.5- 1.5 shkala orasidagi munosabatlar kalit so’z orqali tahlil qilinadi.

Matinlarni sentiment analiz qilishning quyidagi bosqichlari mavjud:

Tilning leksik tonalligi aks etgan lug’atni yaratish;
Gaplarning sentimenti aniqlovchi qoidalarni yaratish va formallashtirish;
Lug’at va qoidaga asoslanib, matnni sentiment analiz qilish algoritmini ishlab chiqish.

Sentiment analiz jamiyatning turli sohalarida qo’llanilishi:

Sport sohasida – sportchilarning reytingini aniqlash uchun.
Ta’lim sohasida – Universitet reytinglarini aniqlahs uchun.
Turizm sohasida – mehmonxonalar ko’rsatkichini baholash uchun; va boshqalar.

E’tiboringiz uchun rahmat!