O‘zbekiston iqtisodiyotini rivojlantirishning ilmiy asoslari va muammolari” ilmiy tadqiqot markazi

Fuqarolarning shaxsiy (xususiy) sug‘urtasi. Sug‘urtaning bu turi shartnoma asosida tuziladi va shu bois uning doiralari hamda amal qilinishi vaqt davrlari, ma’lum jismoniy shaxslarning moliyaviy imkoniyatlari, xatar turlari bilan cheklangan bo‘ladi. Ushbu shaklga sug‘urta shartnoma mavjudligi va fuqarolarning o‘zi uchun ma’sulligi xosdir.

Shunday qilib, yuqorida sanab o‘tilgan ijtimoiy himoyaning beshta institutidan har biri o‘ziga xos jihat, vazifa va qo‘llanilish sohalariga egadir (2.1- jadval).

Bunda, eng asosiysi (moliyaviy mablag‘i, keng qamrovliligi, xizmatlar xilma-xilligi va sifatiga ko‘ra), majburiy ijtimoiy sug‘urtadir. Masalan, rivojlangan mamlakatlarda mavjud ijtimoiy sug‘urta turlari salmog‘iga barcha ijtimoiy himoya xarajatlarining 60-70 foizi, YaIMning 15-25 foizi to‘g‘ri keladi. Nobudjet ijtimoiy jamg‘armalar salmog‘iga ijtimoiy himoya xarajatlarining 45 foizi, YAIMning 8,0 foizi to‘g‘ri keladi.

Majburiy ijtimoiy sug‘urta va ijtimoiy yordam tavsiflarining mutanosibligi 2.2-jadvalda berilgan.