O’zbеkiston davlatchiligi

I. O‘QUV MATERIALLARI

1.1. MAVZULAR BO‘YICHA ASOSIY MA’RUZALAR MATNI
1-MAVZU. KIRISH. OZBEKISTONNING ENG YANGI TARIXI OʻQUV FANINING PREDMETI, MAQSADI VA VAZIFALARI, NAZARIY- METODOLOGIK TAMOYILLARI.

REJA

1. Oʻzbekistonda huquqiy demokratik davlat qurilishi

2. Mustaqillik yillarida huquqiy demokratik fuqarolik jamiyati qurishning asosiy xususiyatlari

3. Oʻzbekistonda inson huquqlari va erkinliklari kafolatining yaratilishi

4. Oʻzbekistonda fuqarolik jamiyati rivojlanishining asosiy bosqichlari va istiqbollari
Tayanch soz va iboralar: fuqarolik jamiyati tushunchasi, modernizatsiya, demokratik davlat, xususiy mulk, oila, davlat tuzumi, huquq, madaniyat, ta’lim, qonunlar.
Oʻzbekistonning eng yangi tarixini rivojlantirish haqida farmon va qarorlar Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining Oʻzbekistonning yangi tarixini tayyorlash va nashr etish to’g’risidagi 445-sonli Qarori Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining Oʻzbekistonning yangi tarixini tayyorlash va nashr etish togrisidagi 445-sonli Qarori Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 17 fevraldagi «Fanlar akademiyasi faoliyati, ilmiy-tadqiqot ishlarini tashkil etish, boshqarish va moliyalashtirishni yanada takomillashtirish chora-tadbirlari togrisida»gi PQ-2789-sonli qarori, O’zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi huzurida Oʻzbekistonning eng yangi tarixi boyicha jamoatchilik kengashi faoliyatini tashkil etish to’g’risida O’zbekiston Respublikasi Prezidentining PQ sonli qarori

O’zbekistonning eng yangi tarixi vazifasi va ahamiyati O'zbekistonning zamonaviy tarixini o'rganishning ahamiyati mamlakatning zamonaviy hayotiga bevosita ta'sir ko'rsatadigan ijtimoiy ahamiyatga ega voqealarni tushunishga qaratilganligi bilan belgilanadi. Ushbu voqealarning tarixiy ahamiyati nimada va ularning mohiyati nimada, ulardagi ayrim siyosiy arboblarning roli nimada, ushbu voqealarning rivojlanishi uchun qanday ssenariylar mavjud va bu voqealar zamonaviy jarayonlar bilan qanday bog'liq? - zamonaviy tarix javob berishi kerak bo'lgan savollar. Bundan tashqari, yaqin tarix hozirgi zamon bilan bog'liq bo'lganligi sababli kelajak bilan bog'liq tendensiyalarni ko'rish uchun muhim ahamiyatga ega.

Ta'lim funksiyasi ilmiy va tarixiy bilimlarni o'zlashtirish, tarixiy narsalarni ko'rish qobiliyatidan iborat zamonaviy O'zbekiston hududida jamiyatning rivojlanishi turli xil ilmiy nazariy va uslubiy yondashuvlar va tushunchalar prizmasi orqali amalga oshiriladi. Kognitiv va tarbiyaviy vazifa talabalarning mustaqil ish ko'nikmalarini shakllantirish, ma'lumot izlash, turli manbalar bilan ishlash, ularni baholash, attestatsiya, sharhlash va tahlil qilish tizimlari Ta'lim funktsiyasi fuqarolik pozitsiyasini, qadriyatlarga yo'naltirilgan tarixiy xotirani va vatanparvarlik tuyg'usini shakllantirish bilan bog'liq. Shunga qaramay, bir qator ta'limotlar tarixiy tadqiqotlar asosida prognozlarga shubha bilan munosabatda bo'lishadi (masalan, bu ibora britaniyalik faylasuf K. Popper tomonidan "Tarixni qidirish" asarida tan olingan) 20, aksariyat sotsiologlar va siyosatshunoslar bilishadi. Ushbu turdagi prognozlarning samaradorligi shubhasizdir. O'zbekistonning eng yangi tarixi ilmiy bilimlar va o'quv sohasi sifatida bir qator muhim vazifalarni bajaradi

O'zbekistonning eng yangi tarixini o'qitishning metod va yo’nalishlari Tarixiylik prinsipi. Ushbu prinsipga ko'ra, tarixiy voqealar va jarayonlar ushbu voqealar va jarayonlar qanday paydo bo'lganligi, qanday rivojlanganligi va ular nimaga olib kelganligi nuqtai nazaridan qat'iy aniq tarixiy kontekstda ko'rib chiqilishi kerak. Tarixiyizmning uslubiy prinsip sifatida talabi davrda paydo bo'ladi va rivojlanadi. O'rta asrlar teleologizmiga qarshi bo'lgan ma'rifat (Viko, Volter, Russo, Diderot), keyin nemis klassik falsafasida (Hegel, Marks), hayot falsafasida (Diltey) va falsafiy va tarixiy fikrning boshqa sohalarida. Zamonaviy talqinda tarixshunoslik prinsipi tarixshunoslik va jurnalistikada juda kamdan-kam uchraydigan hodisaga qarshi qaratilgan, bunda mualliflar dunyoqarash g'oyalarini, xulq-atvor stereotiplarini va o'z davrlarining axloqiy me'yorlarini tarixdagi voqealarni baholashda, unutish yoki ataylab e'tiborsiz qoldirishda qo'llashadi.

O'zbekistonning eng yangi tarixini tadqiq qilish usullari amaliy va kognitiv faoliyatida odam muayyan natijalarga erishish yo'llari, usullari va vositalari haqida o'ylashga yordam berolmaydi. Dastlab maqsadga muvofiqligi bilan ajralib turadigan inson faoliyatining o'zi metodologiyani o'zining universal xususiyati sifatida nazarda tutadi. Oddiy uslubiy sxemalar amaliy faoliyat uslublari sifatida insoniyat boshida paydo bo'lgan. Muayyan bosqichda bilish odatlarining zulmati paydo bo'ladi, keyinchalik - ilmiy bilish usullari. Tarixshunoslik ham bilishning universal, ham umumiy ilmiy usullaridan, shuningdek tarixiy tadqiqotning haqiqiy usullaridan foydalanadi. Ikkinchisi ham umumiy tarixiy, ham ixtisoslashgan bo'lishi mumkin. Umumiy ilmiy tadqiqot usullari – induktsiya, deduktsiya, taqqoslash, mavhumlashtirish, tasniflash, tahlil qilish, sintez, matematik modellashtirish usuli, kompleks va tizimli yondashuvlar va boshqalar.

O'zbekistonning eng yangi tarixini o'qitishning metod va yonalishlari Tarixiylik prinsipi. Ushbu prinsipga ko'ra, tarixiy voqealar va jarayonlar ushbu voqealar va jarayonlar qanday paydo bo'lganligi, qanday rivojlanganligi va ular nimaga olib kelganligi nuqtai nazaridan qat'iy aniq tarixiy kontekstda ko'rib chiqilishi kerak. Tarixiyizmning uslubiy prinsip sifatida talabi davrda paydo bo'ladi va rivojlanadi. O'rta asrlar teleologizmiga qarshi bo'lgan ma'rifat (Viko, Volter, Russo, Diderot), keyin nemis klassik falsafasida (Hegel, Marks), hayot falsafasida (Diltey) va falsafiy va tarixiy fikrning boshqa sohalarida. Zamonaviy talqinda tarixshunoslik prinsipi tarixshunoslik va jurnalistikada juda kamdan-kam uchraydigan hodisaga qarshi qaratilgan, bunda mualliflar dunyoqarash g'oyalarini, xulq-atvor stereotiplarini va o'z davrlarining axloqiy me'yorlarini tarixdagi voqealarni baholashda, unutish yoki ataylab e'tiborsiz qoldirishda qo'llashadi.

O'zbekistonning eng yangi tarixini o'qitishning metod va yo’nalishlari Jahon tarixi va O'zbekistonning eng yangi tarixi davomida tarix fanining boshqa ilmiy fanlar (geografiya, falsafa, iqtisodiy va huquqiy fanlar, tilshunoslik va boshqalar) bilan o'zaro bog'liqligi faktlari bir necha bor tilga olingan. Bu O'zbekistonning zamonaviy tarixiga to'liq taalluqlidir. Bundan tashqari, biz tarixiy bilimlarning o'zida fanlararo aloqalar haqida gapirishimiz mumkin. Shunday qilib, O'zbekistonning eng yangi tarixi barcha tarixiy fanlar - dunyo tarixi, tarixshunoslik va manbashunoslik, etnologiya va boshqalar bilan bog'liq. Bugungi kunda odamlar ko'pincha fanlararo yondashuvlar va ularning tarix fanida qo'llanilishi to'g'risida gaplashishadi. Fanlararo fan – XX-XXI asrlar fanining eng muhim xususiyati. Bu zamonaviy fanning integrativ tendentsiyalari, ilmiy bilimlar birligining shakllanishi va ilmiy bilim ob'ektlarining o'zlari turli xil elementlar va jarayonlarning murakkab, bo'linmaydigan birligi ekanligi bilan bog'liq. Masalan, agar biz jamiyatning tarixiy bosqichini olsak, masalan, O'zbekiston tarixidagi mustaqillik davrini olsak, undagi iqtisodiy jarayonlar siyosiy yoki ijtimoiy jarayonlardan ajratilgan holda mustaqil ravishda mavjud emas, agar tarixchi o'z tadqiqotida statistik ma'lumotlardan foydalansa, ishonamiz.