O‘zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti

lug‘at xazinasini 
boyitish va tozaligini ta’minlash, leksik 
me’yorlarining muntazamligiga erishishda eng ma’qul yo‘l o‘zbek tilining o‘z ichki 
imkoniyatlariga tayanishdir. O‘zbek tilining o‘z qonuniyatlari asosida yangi so‘zlar 
yasash, u yoki bu sababga ko‘ra iste’moldan chiqqan qadimgi va eski turkiy so‘zlarni 
tiklash, tilimizning teran tomirlari bo‘lmish shevalardan so‘z olish maqsadga muvofiq. 
Masalan, raport so‘zining o‘zbekcha muqobili sifatida bildirgi so‘zi yasaldi va adabiy 

---

18 
tildan joy oldi, 
rayon 
so‘zi avval nohiya so‘zi bilan almashtirildi, ammo leksik 
me’yor maqomini olmadi. Keyinroq eski o‘zbek tilidagi tuman so‘zi iste’molga 
kiritildi, u faol lug‘atimizda o‘z o‘rnini topdi. 
Sharqda X-XIX asrlarda yorliq, farmon, noma, bitimlar, arznoma, qarznomalar, 
vasiqa, tilxat yoki mazmunan shunga yaqin hujjatlar nisbatan keng tarqalgan. XIX 
asrda Qo‘qon xonligida keng tarqalgan hujjatlardan biri pattalardir. Pattada ma’lum 
kishiga muayyan miqdordagi pul, mahsulot, urug‘(don) yoki boshqa narsalarni berish 
lozimligi haqida ma’lumot aks ettirilgan.
O‘zbek hujjatchiligini bugungi kun talablari asosida shakllantirish va 
rivojlantirish uchun ham markazlashtirilgan holda tashkiliy tadbirlar belgilash 
yo‘lidan borish maqsadga muvofiq. Bu borada O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar 
Mahkamasining 1994-yil 18-avgustdagi 424-son qarori bilan tasdiqlangan. 
O‘zbekiston Respublikasi viloyat, shahar va tumanlar hokimlari apparatlarida 
ish yuritish bo‘yicha yo‘riqnoma, shuningdek O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar 
Mahkamasining 1999-yil 29-martdagi 140-son qaroriga ilova etilgan ― O‘zbekiston 
Respublikasi vazirliklari, davlat qo‘mitalari, idoralari, korporatsiyalari, konsernlari, 
uyushmalari, kompaniyalarida va boshqa markaziy muassasalarda, apparatlarda ish 
yuritish va ijro nazoratini tashkil etish bo‘yicha namunaviy yo‘riqnomani alohida 
qayd etish kerak. Markazlashtirilgan tizimda tashkilotdagi hamma ish yuritishlar bir 
joyda butun korxona uchun bitta konselyariyada olib boriladi. Bu tizimda ish yuritish 
vazifasi 
kotibalarga, 
ayrim 
mutaxassislarga 
va 
buxgalteriya 
xodimlariga 
yuklanadigan kichikroq korxonalarda qo‘llaniladi. Tashkiliy tuzilishi murakkab va 
hujjatlar aylanishi keng bo‘lgan katta muassasalarda ish yuritish tashkil etishning 
aralash tizimi qo‘llaniladi. Bu tizimda bir xil operatsiyalar hujjatlarni qabul qilish, 
ko‘paytirish, jo‘natish, markazlashtiriladi, boshqalari esa ijro bo‘linmalarida olib 
boriladi. 

---

19