O’zbеkiston aloqa va axborotlashtirish

Zaruriy mahsulot
- ishchi va xizmatchilarning zaruriy ish vaqtida 
yaratilgan va ishchi kuchini normay holatda saqlash va qayta tiklash uchun 
zarur bo’lgan mahsulot. 
Qo’shimcha mahsulot
- ishchi va xizmatchilarning qo’shimcha ish 
vaqtida yaratilgan mahsulot bo’lib, sof mahsulotning zaruriy mahsulotdan 
oshiqcha qismidir. Qo’shimcha mahsulot tadbirkorlarga, mulkdorlarga va 
davlatga tegishlidir. 
Ishlab chiqarish funk
tsiya
si
- ishlab chiqarish omillari bilan uning 
samaralari o’rtasidagi bog’liqlikni bildiradi. 
Qo’shilgan kapital
- ishlab chiqarishda mavjud band bo’lgan kapital 
miqdoriga yangi qo’shimcha ravishda sarflangan kapital, boshqacha qilib 
aytganda kapital miqdorining o’sgan qismi.
O’rtacha mahsulot 
- jalb qilingan ishchi kuchi va kapitalning bir-
birligiga to’g’ri keladigan mahsulot miqdori. 
So’nggi qo’shilgan mahsulot
- so’nggi qo’shilgan omil (kapital yoki 
ishchi kuchi) evaziga o’sgan mahsulot. 
 
Nazorat uchun savollar va topshiriqlar: 
1. Ishlab chiqarish omillari nimalardan iborat? 
2. Kapital tushunchasiga ta’rif bering va uning tarkibiga nimalar 
kirishini tushuntirib bering. 

---

48 
3. Ishlab chiqarish jarayonining mazmunini va uning ikki tomonini 
tushuntiring. 
4. Ishlab chiqarishning umumiy va pirovard natijalarini tushuntirib 
bering. 
5. yaratilgan mahsulotning natural va qiymat tarkibi nimalardan 
iborat? 
6. Zaruriy va qo’shimcha mahsulot nima, qo’shimcha mahsulot 
me’yori va massasi formulasini yozib tushuntiring. 
7. Qo’shilgan mehnat, qo’shilgan kapital va qo’shilgan mahsulot 
tushunchalarini izohlab bering. 
8. So’nggi qo’shilgan mehnat va kapital unumdorligining pasayib 
borish qonunining mohiyati nima va u hozirgi davrda amal qiladimi?