O’zbеkiston aloqa va axborotlashtirish

IV - B O’ L I M
. 
JAHON XO’JALIGI
 
19-MAVZU. JAHON XO’JALIGI VA UNING RIVOJLANISH 
QONUNIYATLARI 
 
Reja: 
1. Iqtisodiy rivojlanishning umumjahon tomonlari va ishlab 
chiqarishning baynalminallashuvi. 
2. Xalqaro iqtisodiy munosabatlarning shakllari. 
KIRISH 
Hozirgi zamon jahon xo’jaligi rivojining muhim tamoyili milliy 
xo’jaliklarning baynalminallashuvi, shu asosda jahon xo’jaligi va avvalo 
jahon bozorining shakllanishi va rivojlanishidan iborat. Har bir mamlakat 
iqtisodiyotining rivojlanishi, uning milliy xo’jaligi ko’p darajada nafaqat 
bu mamlakatning ichki imkoniyatlari bilan, balki uning xalqaro ijtimoiy 
mehnat taqsimotida qatnashish darajasi va miqyosi, butun insoniyat 
resurslari bilan aniqlanadi. 
Ushbu mavzuda jahon xo’jaligining tarkib topishi, bunda ishlab 
chiqarishning baynalminallashuvi va globallashuv jarayonlarining o’rni, 
xalqaro iqtisodiy munosabatlarning shakllari, jahon infratuzilmasining 
rivojlanishi, jahon xo’jaligi aloqalarini xalqaro tartibga solish masalalari 
bayon etiladi. 
1.
 
Iqtisodiy rivojlanishning umumjaxon
tomonlari
va ishlab 
chiqarishning baynalminallashuvi 
 
Jahon xo’jaligi - bu xalqaro mehnat taqsimoti, savdo-ishlab 
chiqarish, Mo
liya
viy va ilmiy-texnikaviy aloqalar orqali birlashgan 
turli mamlakatlar xo’jaliklari tizimidir.
Jahon xo’jaligi sub’ektlari
 
bo’lib quyidagilar hisoblanadi: 
- o’z ichiga xalq xo’jaligi majmuini oluvchi davlat; 
- transmilliy korporatsiyalar; 
- xalqaro tashkilot va institutlar: 
- milliy iqtisodiyot chegarasidan chiqqan, xo’jalikning barcha sohalari 
tarkibidagi firmalar. 

---

305 
Jahon xo’jaligi milliy xo’jalikdan yagona jahon bozorining mavjudligi 
bilan 
farqlanadi. 
Jahon 
bozorining 
amal 
qilishiga 
rivojlangan 
mamlakatlarning iqtisodiy siyosati ahamiyatli ta’sir ko’rsatadi. Jahon 
bozorining o’ziga xos xususiyati bo’lib jahon narxlari va xalqaro raqobat 
tizimining amal qilishi hisoblanadi. Aynan xalqaro raqobatning mavjudligi 
turli darajadagi milliy qiymatlarni yagona baynalminal qiymatta keltiradi. 
Jahon narxi jahon bozoriga ne’matlarning asosiy hajmini yetkazib 
beruvchi mamlakatlardagi shart-sharoitlar orqali aniqlanadi. Mamlakatlar 
o’rtasida sotish bozorlarini egallash uchun keskin raqobat kurashi olib 
boriladi. 
Turli mamlakatlarning