O‘zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti o‘zbek va rus tillari kafedrasi O’zbek tilidan uslubiy qo’llanma

OTLARNING EGALIK AFFIKSLARI BILAN TURLANISHI  

(Таблица  склонения  имен существительных  с  притяжательными  

аффиксами) 

 

Shaxs (лицо) 

Birlik son (Ед. число) 

Ko‘plik son (Мн. число) 

Unli bilan 

tugagan 

otlardan so‘ng 

(Показатель 

после 

гласных) 

Undosh bilan 

tugagan 

otlardan so‘ng  

(Показатель 

после 

согласных) 

Unli bilan 

tugagan 

otlardan so‘ng  

(Показатель 

после 

гласных) 

Undosh  

bilan 

tugagan 

otlardan 

so‘ng  

(Показатель 

после 

согласных) 

1 

Uka - m 

Fikr – im 

Uka – miz 

Fikr - imiz 

2 

Uka – ng 

Fikr – ing 

Uka – ngiz 

Fikr – ingiz 

3 

Uka – si 

Fikr – i 

Uka – lari 

Fikr - lari 

 

 

O

‗

ZBEK TILIDA KELISHIKLAR 

(В узбекском языке имеется шесть падежей) 

 

№ 

Kelishiklar  

(падежи) 

Kelishik 

ko

‗

rsatkichi 

 

Kelishik savollari 

Misollar 

1 

Bosh kelishik 

- 

Kim? nima? qayer? 

Dono, kitob, 

Toshkent 

2 

Qaratqich 

kelishigi 

-ning 

Kimning? nimaning? 

qayerning? 

Dononing, 

kitobning, 

Toshkentning 

3 

Tushum 

kelishigi 

-ni 

Kimni? nimani? qayerni? 

Dononi, kitobni, 

Toshkentni 

4 

Chiqish 

kelishigi 

-dan 

Kimdan? nimadan? 

qayerdan? 

Donodan, 

kitobdan, 

Toshkentdan 

5 

Jo‗nalish 

kelishigi 

-ga 

Kimga? nimaga? 

qayerga? 

Donoga, kitobga, 

Toshkentga 

6 

O‘rin-payt 

kelishigi 

-da 

Kimda? nimada? 

qayerda? 

Donoda, kitobda, 

Toshkentda 

 

 

---

 

40 

 

1 – topshiriq. Atoqli va turdosh otlarni ajrating. 

 

 

1. Aziza hozir kelib to‗xtagan tramvayga chiqish uchun yugurib borardi.  

2. Majlis raisi navbatdagi notiqqa so‗z berdi. 3. Metro kombinatga 10 minutda olib 

boradi. 4. Hamma sayyoralardan Yerga eng yaqini Marsdir. 5. Alisher Navoiy 

o‗zbek xalqining buyuk mutafakkiridir. 6. Xayrixon, yigirma besh yoshlardagi 

juvon, bizning brigadada brigadir bo‘lib ishlaydi.  

 

 

2 – topshiriq.  

Avval atoqli otlarni, so‗ngra turdosh otlarni ko‗chirib yozing. 

 

1. 

Toshtemirning 

dadasi 

–  fermer  xo‗jaligimizning  eng  ilg‗or 

mexanizatorlaridan. 2. Sirdaryo bilan Amudaryo  Orol dengiziga quyiladi.  

3.  Jug‗rofiya  o‗qituvchisi  Volga,  Don,  Dnepr  kabi  katta  daryolar  haqida  qiziq 

hikoyalar  aytib  berdi.  4.  Gerasim  Mumuga  uzoq  vaqt  qarab  turdi.  5.  Bahorning 

dastlabki kunlari kamdan – kam bunday issiq bo‘ladi. 6. Husayn qo‗shinlari tunda 

Hirotni  tashlab  chiqa  boshladi.  7.  Ovchilarning  chaqirig‗iga  hech  kim  ovoz 

bermadi. 8. Buyuk olimimiz Beruniyning merosi boy, keng va rang- barangdir. 

 

3 – topshiriq. 

Quyidagi so‗zlarga egalik affikslarini qo‘yib gaplar tuzing. 

Maktab, oila, bog‘, Vatan, hovli. 

 

 

 

4 – topshiriq

. Quyidagi parchani o‘qing va undagi egalik qo‗shimchalarini 

aniqlang. 

U dori mening tarjimai holimga singib ketgan, axir! Tushunyapsizmi? 

Mening butun quvonchlarim, zavqlarim, hayotimning ma‘nosi. Vatan oldidagi 

burch, ilk muhabbatim ham … o‗sha bilan bog‗liq. Usiz o‗tmishim yo‘q… 

Shunaqa bo‗larkan-da hayot!.. Iltimos, to‗xtating… Anavinga qarang! Yo‘l 

yoqasiga! Ajriqzorgayam sepishibdi-ku? Sap-sariq bo‘lib yotibdi!  

 

5 – topshiriq

. Nuqtalar o‗rniga tegishli qo‗shimchalarni qo‘yib gaplarni 

o‘qing va ko‗chirib yozing. 

 

1. Men u… kutubxonada ko‗rdim. 2. Nodiradan olgan ―O‗zbek tili‖ kitobi 

… menga berib tur. 3. Akam do‗stlari … o‘zining tug‗ilgan kuniga taklif qildi. 4. 

Ikkovi …. men  o‘quv zalida ko‗rdim. 5. O‗zbek tili … biz qunt bilan 

o‗rganmoqdamiz. 6. Bu yil yozgi ta‘til … qishlog‗imda o‗tkazmoqchiman. 7. 

Institutga kelgan mehmonlar…. Yaxshi kutib oldik. 8. Chimyonga chiqish… dam 

olish kuniga qoldirdik.