O’zbekistan tariyxi Sabaq waqti: 45 minut

Sa'ne: 21.09.2022			Klass: 7ana2		Pa'n: O’zbekistan tariyxi
Sabaq waqti: 45 minut				Oqiwshilar sani:25
Tema: Erte orta a’sirlerde Xorezm, Xioniyler ha’m Kidariyler ma’mleketi
Sabaq maqseti:
Bilim beriwshilik			Oqiwshilar O’zbekistan aymag’indag’I da’slepki ma’mleketler, olardin’ xojalig’i, turmisi haqqinda tu'sinikke iye boladi
Ta'rbiyaliq			Oqiwshilar uzaq o’tmish tariyxina hu’rmet, ma’deniy miyrasti asirawg’a bolg’an sezimi artadi.
Rawajlandiriwshiliq			O'z pikirin bayan etiw, birgelikte islew ko'nlikpesi rawajlanadi.
Tayanish kompetenciyalar
Tk-1: Shaxs sipatinda turaqli o'zin-o'zi rawajlandiriw, fizikaliq, ruwxiy ha'm
intellektual ka'millikke erisiw.
Tk-5: O'z is-ha'reketinin' adekvativ bahalaw, o'zin qadag'alaw, a'dillik tuwri so'zlik sipatlarina iye boliw
Pa'nge tiyisli kompetenciyalar
PK-1: Tariyxiy waqiyalardi tu'siniw ha'm oni izbe-izlikte tu'sindire aliw
Sabaq tu'ri:			Taza bilim beriw
Sabaq formasi:			Ja'ma'a'tlik, topar jumisi.
Sabaqta qollanilatug'in			Soraw-juwap ha’m tu’sinikler analizi
metodlar
Sabaqti qurallandiriw			A-4, A-3 format qag’azi, tekst jazilg’an qag’azlar, sabaqliq, da’pter
Bahalaw:			Awizsha bahalaw
Ku'tiletug'in na'tiyjeler			Oqitiwshi: Temani qisqa waqit ishinde barliq oqiwshilar ta'repinen o'zlestiriliwine erisedi. Oqiwshilardin' belsendiligin asiradi. Oqiwshilarda sabaqqa qizig'iw oyatadi. Barliq oqiwshilar bahalanadi. Sabaq maqsetleri orinlanadi. Oqiwhsilar ta'repinen tamag'a baylanisli informaciyalrdi o'z
			betinshe u'yreniw oni este saqlaw, basqalarg'a jetkeriw, soraw qoyiw, sorawlarg'a juwap beriwdi u'yretedi.
			Oqiwshi: Jan'a bilimlerdi iyeleydi. Individual ha'm ja'ma'a'de islewdi qa'liplestiredi. So'ylew ha'm eslep qaliw qa'biliyeti ku'sheyedi. O'zin-o'zi qadag'alaydi, qisqa waqit ishinde ko'p mag'liwmatlardi qabil etiwdi rawajlandirip baradi.
"Erte orta a’sirlerde Xorezm, Xioniyler ha’m Kidariyler ma’mleketi" temasi
Sabaqtin' barisi:			Mug'allim klastin' tazalig'ina itibar berip, oqiwshilardin' sabaqqa qatnasin barlaydi.
I. sho'lkemlestiriw: 3 min			To'mendegishe sorawlar beriw arqali oqiwshilardin' diqqatin o'zine qaratadi:
			1. Klass xanasi jilli ma?
			2. Oqiwshilar, bu’gingi sabaqqa tayarsiz ba?
II. U'yge tapsirmani soraw: 8 min			Klass oqiwshilarin jupliqlarg’a bo’lip, “Tu’sinikler analizi” shinig’iwinan paydalanip, tarqatpa qag’azlar beremiz.
			Tu’sinikler termini		Tu’sinikler mazmuni
			1. Diyxan
			2. Kashovarz
			3. Kediver
			4. Chokarlar
			5. Charxpa’lek
			Oqiwshilar tez waqit ishinde qag’azdag’i terminlerdi qasindag’i oqiwshi menen oylasqan halda kesteni toltiriwi kerek. Tez ha’m duris toltirg’an oqiwshilar bahalanadi.
			O’tilgen temalar boyinsha qosimsha sorawlar beriledi. Oqitiwshinin’ bergen sorawina qol ko’terip shaqqan, tez, duris juwap bergen oqiwshilar bahalanadi:
			1. Ne dep oylaysiz, nege erte orta a’sirlerde alg’a ilgerilewshilik baslang’an? Bul alg’a ilgerilewshiliktin’ aqibetinde qanday o’zgerisler ju’z bergen?
			2. Aytin’izshi awillardin’ abiroyin ko’teriwge ne sebep bolg’an?
			3. Ne sebepten, portal ha’m boz jerlerdi o’zlestiriwge bay qatlam wa’killeri, awil aqsaqallari ja’ne qa’wim basliqlari jedel qatnasqan?
			4. Erte orta a’sirlerde awil toparlari qanday qatlamlardan du’zilgen?
			5. Nege zu’ra’a’ti mol oazislerde suwg’arilatug’in jerlerdin’ tiykarg’i bo’legi awil ja’ma’a’tlerinin’ qol astinda bolg’an?
III. Taza tema: 10 min			Oqitiwshi o’tken sabaqti juwmaqlap, taza temanin’ maqset ha’m waziypalarin tu’sindiredi. Taza tema boyinsha slaydlar arqali oqiwshilarg'a mag'liwmat beredi. Xorezm, Xioniyler, Kidariyler haqqinda qosimsha materiallardan paydalanip, bayanat jasaydi: Ha'lsiregen Qang' ma'mleketinen birinshi bolip Xorezm ma'mleketi bo'linip shig'adi. Oni jergilikli afrig'iylar na'siline tiyisli xorezmshahlar basqara baslaydi. III a'sir ortalarinda Xorezm ma'mleketinin' paytaxti da'slep ha'zirgi Qaraqalpaqstannin' Ellikqala rayoninda jaylasqan a'yyemgi Topiraqqala qarabaqanasinin' orninda bolg'an. Bizin' eramizdin' 305−jilinda xorezmshah Afrig' o'zinin' turar jayin Kat qalasina ko'shiredi. Xorezmnin' afrig'iy patshalari aldin'g'i ta'repine shah ha'm artqi ta'repine atli a'skerdin' su'wreti sa'wlelengen gu'mis ten'gelerdi quyip shig'arip, ma'mlekettin' ishki ha' sirtqi sawdasinda g'a'rezsiz bolip aldi. Xorezm xioniyler, kidariyler, eftallar ha'm de tu'rk qag'anlig'i da'wirinde de o'zinin' siyasiy g'a'rezsizligin saqlap qala aldi.