O’zbekistan respublikasi’ joqari’ ha’m worta arnawli’ ka’siplik bilimlendiriw ministrligi

+J


5.13- rasm. Izolatsiyalangan neytralli (a) va sig‘im toki kompensatsiyalangan (b) tarmoqlarda fazaning yerga ulanishi.
Yoy so ‘ndiruvchi g‘altaklar. 3 fazali neytrali zaminlanmagan tar- moqlarda fazalardan biri yerga metallik tutashganda (5.13-a rasm) shikastlangan fazaning yerga nisbatan kuchlanishi nolgacha tusip

qalǵan eki fazada liniya kernewine teń bolǵan kernew payda boladı. Jerge ıslawısh noqatında ziyanlanbaǵan fazalardıń sıyımlılıq tokları jıyındısına teń bolǵan tok oqadi:
Ic=-3 UtjroS.
Bul jerde, Ic — jerge tutasıw tokı, A; Uf — faza kernewi, v; S — pútkil tarmaqtıń sıyımlılıqı, F; ro=2 n f — múyesh chastota, c-1.
Sıyımlılıq tokı, A 30 20 15 10
Tok kórsetilgen bahalardan artıqsha bolǵanda transforma- tar yamasa generatordıń neytralına sıyımlılıq tokın kompensatsiya - lovchi ayqulaq so'ndiruvchi túte jalǵanadı (5. 13-b súwret). Ayqulaq so'n- diruvchi tútede tok Ik faza jerge tutasǵanda neytralda payda bolıp, neytraldıń kóshiw kernewi dep atalıwshi kernew Uo =—UA tásirinde payda boladı :
=i—3 UUf—.
k 3 roLk+roL^
Bul jerde, Lk hám Lt — uyqas túrde ayqulaq so'ndiruvchi túte hám transformatorlardıń induktivliklari.
Ik=Ic=I=0 bolǵanda ziyanlanǵan orında jerge tutasıw tokınıń sıyımlılıq quraytuǵınsı tútediń induktivlik tokı menen tolıq kompensatsiyalanıp, toklar rezonansi júzege keledi. Ayqulaq so'ndiruvchi túteler, qaǵıydaǵa kóre, rezonansga dúzilgen bo'- lishi kerek.
Sıyımlılıq tokları kompensatsiyalanǵan tarmaqlar ol jaǵdayda uzilma- gan jerge tutasuvlar hám qarıydarlardıń elektr támiynatında sheklewler ámeldegi bolǵan jaǵdaylarda isletiliwi múmkin. Biraq, ótkezgishlik júzimdiń jerge uzaq múddet aǵıwı avarıya jaǵdayına alıp keliwi múmkin bolǵanlıǵı sebepli, jerge tutasıw jayın ajıratıw múmkinshiligi barınsha tezirek ámelge asırılıwı shárt. Ziyanlanǵan jaydı qıdırıw menen bir waqıtta islep atirǵan túteler neytralına olar jalǵanǵan transformatorlar da kórikten ótkeriledi. Bul usınıń menen baylanıslıki, tútelerdi tok astında úzliksiz islew dawam etiw waqti zavod tárepinen ayırım shaqapshalar ushın 2 saattan 8 saat - ge shekem etip normalanadı. Jerge ıslawısh jayın izlep tabıw waqıtı uzayib ketsa, isletiwshi personal túte bakidagi moyining joqarı qatlamlarınıń temperaturasın saldamlı baqlawı hám hár 30 mi- nutda termometrdiń kórsetiwin jazıp barıwı shárt. Bunda moyning joqarı qatlamları temperaturasınıń ruxsat etilgen maksimal ma`nisi 100 °C etip belgilengen.
Ayqulaq so'ndiruvchi tútelerge xizmet kórsetiw kúsh transfor- matorlariga xizmet kórsetiwden júdá kem parıq etedi. Ayqulaq so'n- diruvchi tútelerdiń kapital remontın 12 jılda keminde 1 ret ámelge asırıwǵa usınıs etiledi.