O`zbekist respublikasi 1 I tabiiy gazni tozalash jarayonlari texnologiyalari va texnikasi 8

II.1.Gaz tozalash jarayonini modellashtirish

Gazlarni tozalsh va qayta ishlash jarayonlarida qurilma va uskunalar tashkil etuvchi elementlar hisoblanadi. Umumiy qilib gazlarni qayta ishlash jarayoni quyidagi sxemada ifodalash mumkin:

2.1-Rasm

GAZ TOZALASh (a. Gazni tozalash, n. Gasreinigung, f. Epuratsiya va g. Limpieza de gas, purificacion de gas) - yoqilg'i va xom ashyo sifatida gazdan foydalanishni murakkablashtiradigan yoki atrof-muhitni ifloslantiradigan tarkibiy qismlarni qazib olish. Ushbu tarkibiy qismlarga H kiradi₂S, CO₂SO₂, merkaptanlar, COS, CS₂ va boshqalar Jahon standartlari bo'yicha N ning tarkibi₂Ishlatilgan tabiiy gazda S ga 5,7 mg / m 3 gacha, umumiy oltingugurt 50 mg / m 3 gacha, CO₂ Atmosfera havosiga chiqarilgan gazlarda zararli aralashmalarning miqdori 500 ppm (million dona qismlar) miqdoriga qarab hajmidan 3-5% gacha. Ushbu tarkibiy qismlar qimmatbaho kimyoviy xom ashyo (qarang. Integratsiyalashgan qayta ishlash).

Gazni tozalash jarayoni assimilyatsiya (adsorbsiya) va desorbsiyani o'z ichiga oladi. Gazni tozalash uchun assimilyatsiya qilish usullari (Qarang: "Gazni tozalash"), osonlikcha parchalanadigan kimyoviy birikmalar (kimyoviy singdirish) yoki fizik eritmalarni (fizik assimilyatsiya) hosil qilib, ifloslantiruvchi tarkibiy qismlarni erituvchilar tomonidan so'rib olishga asoslangan. Adsorbsiya usullari (Qarang: Adsorbtsiya gazni tozalash) nopoklik tarkibiy qismlarini qattiq sirt - adsorbentlar bilan singdirishga asoslangan. Desorbtsiya jarayonida so'rilgan tarkibiy qismlar chiqariladi va sorbentlarning assimilyatsiya qilish qobiliyati tiklanadi. N₂S va CO₂ yutish jarayonlarida bir vaqtning o'zida so'riladi, ularning tarkibida gazning miqdori 4% gacha, kimyoviy singdiruvchilar (aminlar, ishqorli metal tuzlari va aminokislotalar eritmalari), tarkibida 4-5% dan yuqori bo'lgan fizik erituvchilar (sovutilgan metanol, N-metilpirrolidon, propilen karbonat, polietilen glikol dimetil efiri, sulfanan va diizopropanolamin aralashmasi, trutilil fosfat), merkaptanlar uglevodorod suyuqliklari bilan past haroratlarda olinadi va zeolitlarda, COS va CSlarda adsorbtsiya qilinadi.₂ - fizik erituvchilar. Kimyoviy erituvchilarning afzalligi gazlarning nozik tozalanishi, kamchiliklari yuqori ifloslik tarkibiy qismlariga ega bo'lgan yuqori ish harajatlari va ularning ba'zilari bilan qayta tiklanmaydigan birikmalar hosil bo'lishi (masalan, COS va CS bilan monoetanolamin).₂).

2.2-Rasm

Fizik erituvchilarning afzalliklari: barcha nopoklik tarkibiy qismlarini bir vaqtning o'zida olish, gazlarni ko'p miqdordagi turli xil aralashmalardan tozalashda kam xarajat, kamchiliklar: uglevodorod tarkibiy qismlarining eruvchanligi va ba'zida individual tarkibiy qismlarni qazib olishning etarli emasligi. Gazni tozalash, shuningdek, desorptsiya mahsulotlarini tijorat mahsulotlariga qayta ishlashni ham o'z ichiga oladi. Gazlarni oz miqdordagi N dan tozalashda₂S bilan to'g'ridan-to'g'ri konversiya jarayonlaridan foydalaning, H bilan₂Yutilish jarayonida S kislorod tashuvchisi tomonidan ishqoriy eritmada so'riladi va desorbtsiya jarayonida atmosfera kislorodidan elementar oltingugurtgacha oksidlanadi, ba'zida tozalanadigan gaz SO bilan to'yingan di- yoki trietilen glikolning 90-95% suvli eritmasi bilan aloqa qiladi.₂bilan birga, H yutilganda₂S reaksiya natijasida S hosil bo'ladi, suv esa katalizator vazifasini bajaradi. Kuniga 10-15 tonnagacha S chiqishda to'g'ridan-to'g'ri konversiya jarayonlaridan foydalanish tavsiya etiladi, yuqori hosil olish bilan ular tejamkor bo'lmaydi. Atmosferaga chiqadigan gazlarda oz miqdordagi oltingugurt tarkibiy qismlari mavjud bo'lganda, vodorodlash jarayonlari qo'llaniladi (H bilan reaktsiyalar₂), natijada barcha aralashmalar H ga aylanadi₂S, tozalash eng rivojlangan.