O‘zbekisòon respublikasi oliy va o‘RÒa maxsus

IV bob. BALIQLARNING HAYOÒIGA ÒA’SIR EÒUVCHI ABIOÒIK OMILLAR

1. Suvning xossalari

Suv biosferada hayot uchun eng zarur bo‘lgan omillardan biridir. Suvning ta’siri natijasida yer yuzida turli-tuman manzaralar yuzaga keladi: masalan, suv ko‘pligidan botqoqlik, qamishzor, o‘rmonlar, suv kamligidan esa cho‘l-biyobonlar paydo bo‘ladi. Shuning uchun ham suvni va uning barcha ekologik omillarini hayot manbayi deb aytiladi. Insoniyat va hayvonot olamining hayoti suv bilan bog‘liq: na mikrob, na o‘simlik, na odam suvsiz yashay oladi. Binobarin, «suv yo‘q yerda hayot ham yo‘q» degan iborani barcha xalqlarda uchratish mumkinligi bejiz emas.

Yer yuzidagi jamiki mavjudot qadim zamonlardan beri suv va havo muhitida yashab kelmoqda. Yerda hayot uchun zarur ana shu ikki ekologik omil paydo bo‘lgandan so‘ng dastlab suvda shaklsiz tirik oqsil vujudga kelgan uning tadrijiy taraqqiyoti natijasida dunyoda turli-tuman hayvonlar paydo bo‘lgan. Jonli mavjudot ekologik sharoitning o‘zgarishiga qarab, rivojlanish jarayonida goh atrof-muhit sharoitiga moslashuvi, goh boshqa jonivorlar bilan o‘rin almashinuvi, ba’zi turlari qirilib ketishi, boshqa turlar vujudga kelishi natijasida hozirgi zamondagi hayvonot dunyosi, jumladan, odam vujudga kelgan.
Xullas, suv barcha jonli mavjudot uchun hayot manbayidir. Ammo tabiatda shunday jonivor ham borki, suvsiz yashay olmaydi. Bu jonivor — baliqdir. Zotan, suv bo‘lak hech bir jonzotning hayotida baliqning hayotidagi kabi muhim rol o‘ynamaydi. Quruq- likda yashovchi hayvonlar uchun havo qanchalik kerak bo‘lsa, baliqqa suv shunchalik zarur. Zarurgina emas, balki baliqning yashash muhiti, uning hayotini suvsiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. «Ba- liqning tirikligi suv bilan» deydi xalqimiz, bu bejiz emas, albatta.
Ana shular sababli baliq hayoti haqida mufassalroq tasav- vur berish maqsadida suvning fizik va kimyoviy xossalari hamda ular baliq ekologiyasiga qaysi jihatlardan ta’sir qilishini qisqacha ko‘rib o‘tamiz.

2.