O‘zbekisòon respublikasi oliy va o‘RÒa maxsus òA’lim vazirligi o‘RÒa maxsus, kasb-hunar òA’limi markazi

Òavsiya  bibliografik  qo‘llanmalar
Òavsiya  bibliografik  qo‘llanmalar  aniq  kitobxonlar  guruhiga
mo‘ljallangan  bo‘lib,  tanlangan  mavzu  va  sifat  mezoniga  ko‘ra
ajratilgan  hujjatlarni  aks  ettiradi.  Òavsiya  qo‘llanmalari  turli  xil
kitobxonlarning  ehtiyojini  qondirishga  xizmat  qiladi.  Ularning
maqsadi bir-biri bilan bog‘liq axborot berish, ma’naviy va tarbi-
yaviy bilim berishdan iborat. Davrning xususiyatiga ko‘ra ulardan
biri birinchi o‘ringa chiqadi. Òavsiya ko‘rsatkichi o‘qishga rahbarlik
qilish  vositasi  sifatida  qo‘llanilgan  paytda  birinchi o‘ringa
tarbiyaviy  vazifasi  chiqqan  edi.  1990- yillarda  ularning  axborot
berish,  bilim  berish,  ma’rifiy  va  tarbiyaviy  vazifasi  birlashib
keldi,  shuning  uchun  ular  faqat  keng  kitobxonlar  ommasiga

---

117
emas,  talabalarga,  maktab  o‘quvchilariga  ham  mo‘ljallana
boshlangan.  Òarbiyaviy  ahamiyati  shunda  ko‘rinadiki,  ular
kitobxonda o‘qish madaniyatini tarbiyalash va takomillashtirishga
ta’sir etadi, keng ma’noda olib qarasak, kitobxonning ma’naviy,
siyosiy, iqtisodiy, ekologik, badiiy va jismoniy, madaniy dunyo-
qarashini  kengaytiradi.  Axborot  olami  kengaygan  va  iste’mol-
chilarning axborotga bo‘lgan ehtiyoji o‘sgan hozirgi paytda uning
axborot  berish  vazifasi  birinchi o‘ringa  chiqadi,  bunga  jamiyat-
ning  tobora  axborotlashib  borishi,  ommaviy  axborot  vosita-
larining  kengayib,  ko‘proq  o‘rin  egallashi,  iste’molchilar  bo‘sh
vaqtining  qisqarib  borishi  ham  ta’sir  etadi.  Keyingi  yillardagi
tavsiya  ko‘rsatkichlari  o‘zining  sermazmunligi  va  yangilikka
boyligi  bilan  ajralib  turadi.  Endilikda  tuzuvchilar  titul  varag‘i
orqasida  emas,  muqovada  muallif  o‘rnida  berila  boshlandi.  Bu
tuzuvchilar  mas’uliyatini  oshiradi.
XX  asrda  uzoq  yillar  davomida  tavsiya  bibliografiyasining
nazariyasi va metodikasi ishlab chiqildi, amaliyotga keng tatbiq
etildi. Òavsiya bibliografik qo‘llanmalarda hujjatlarning bibliografik
tavsifi bilan birga annotatsiya ham beriladi. Bibliografik yozuvlar
monografik yoki analitik bo‘ladi. E’tibor hujjat mazmunini qisqa,
lo‘nda va tushunarli uslubda yoritishga qaratiladi. Mazmuniga ko‘ra
quyidagi turlarda tavsiya qo‘llanmalari tayyorlanadi va tarqatiladi:
— ko‘ptarmoqli;
— tarmoqli;
— mavzuli;
— shaxsga oid;
— mamlakatshunoslik;
— o‘lkashunoslik va h. k.
Hozirgi  kunda  bu  bibliografik  qo‘llanmalarning  mashinada
o‘qiladigan shakllarini yaratish muammosi hal etilmoqda. Milliy
kitob palatasi matbuot solnomasining elektron shaklini tayyorlab,
bosma shakli bilan birgalikda tarqatmoqda.