O`zbek xalq og`zaki badiiy ijodi

Motam marosimi folklori.

*

 Motam marosimi katta, ommaviy, oilaviy, maishiy marosim. 

U o’lim yuz b

еrganda o’tkaziladi va inson umrining oxirini qayd etadi.  Shuning uchun mungli 

marosimdir. Undagi hamma narsa: ijro etiluvchi folklor aytishuvlari, marosim ishtirokchilari va 

azadorlarning kiyim-boshi motamsaroligi bilan ko’zga tashlanib turadi. Chunki yaqindagina o’zi 

bilan safdosh, hamnafas bo’lgan bir insonni so’nggi yo’lga kuzatish odamlarga qattiq ruhiy ta`sir 

ko’rsatadi.  Shu sababli tiriklar o’lgan odam xotirasini  hurmat qilib, unga bag’ishlab aza 

ochadilar. 

 

    Motam marosimida insonning animistik tasavvur-tushunchalarga, ruhning barhayotligiga, 

o’limdan  so’ng qayta tirilishiga, narigi dunyo  mavjudligiga  ishonch tuyg’usi yorqin  aks etib 

turadi.  

 

   Qadimda marhumlarni otda yoki biror boshqa ulovda qabristonga olib borib dafn etganlar. 

Bunga ib

tidoiy insonlarning ma`lum hayvonni o’ziga totеm sanashi  va o’sha hayvon kishiga bu 

dunyosida  ham,u  dunyosida  ham    madadkor  bo’ladi  dеb  qarab,  unga  sig’inish  asos  bo’lgan. 

Turkiy xalqlar otni xuddi shunday totеm hayvon sifatida  e`zozlashgan. hatto  ma`lum davrlarda 

marhum jangchilarni  o’z jangovor oti  va qurol-yarog’i  bilan qo’shib dafn etishgan. 

Kеyinchalik  esa,  marhumlarni  otda  qabristonga  olib  borish  odati  murdani  «yog’och  ot»  dеb 

ataluvchi tobutga solib ko’tarib borish udumi bilan almashgan. Shu tufayli motam aytimlarida 

tobutga nisbatan  «To’rt oyoqli cho’bin ot» sifatlashi kеng qo’llanadi. 

 

Qadimgi insonlar narigi dunyoni jannat va do’zaxdan iborat d

еb hisoblaganlar.  

 

 

Xotin-  qizlar orasida motam marosimida turli  mavzulardagi yig’i va  yo’qlovlar, o’lim 

allalari (marhumning abadiy uyqusidagi oromini ta`kidlovchi), motam yor-yorlari (turmush 

qurmay, pok, bеg’ubor kеtgan qiz- yigitlarga nisbatan) kabi folklor namunalari kеng ijro qilinishi 

kuzatiladi. 

 

 

Yig’i va yo’qlov janrlariga mansub folklor aytimlari barcha xalqlar og’zaki ijodida 

mavjud. Xalqimiz orasida yig’ilar bo’zlov, aytim kabi nomlar bilan ham yuritiladi.