«O’zbek va rus tillarining qiyosiy tipologiyasi» fanining maqsad va vazifalari. Reja: Qiyosiy tipologiya tushunchasi Bo’ronov nazariyasi «O’zbek va rus tillarining qiyosiy tipologiyasi»


Son turkumi. Sonning ma’no turlari



Download 256,5 Kb.
bet25/43
Sana21.08.2021
Hajmi256,5 Kb.
#152836
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   43
Bog'liq
Tipologiya

Son turkumi. Sonning ma’no turlari Predmetning sanog’i, va aniq miqdorini bildiruvchi so’zlar har ikki tilda ham son turkumiga mansub hisoblanadi. O‘zbek tilida ham, rus tilida ham sonlarning quyidagi ma‘noviy guruhlari bor: 1) Sanoq sonlar (количественные числительные): bir, ikki, uch, to‘rt - один, два, три, четыре. 2) Tartib sonlar (порядковые числительные): birinchi, ikkinchi, uchinchi, o‘rtinchi – первый, второй, третий, четвёртый. 3) Jamlovchi sonlar (собирательные числительные): ikkov, uchala, o‘trtov – двое yoki оба, трое, четверо va h.k. Biroq rus tilida tartib sonlar son o‘zagiga sifat qo’shimchalarini qo‘shish orqali hosil qilinadi, shuning uchun sifat kabi aniqlanmish bilan rod, son va padejda moslashishiga ko‘ra, nisbiy sifatlar sirasiga kiritiladi (первый класс – м.р., первая леди – ж.р., первое блюдо – ср.р., первые экзамены– ko’pl.). Eslatma: rus tilida bir so’zidan tartib ma‘nosi suppletiv usul bilan hosil qilinadi: один – первый. Sonlarning qolgan ma‘no turlariga esa rod kategoriyasi mansub emas va bu ularning o‘ziga xos xususiyati hisoblanadi. Faqat один, два, оба, полтора kabi son so’zlarga istisno sifatida qaraladi. Chunki odin so’zi aniqlovchi sifatida zi birikib kelayotgan ot­aniqlanmish bilan barcha rodlarda, shuningdek sonda moslashadi (один мальчик – м.р., одна девочка – ж.р., одно яблоко – ср.р., одни часы – ko’pl.), два, оба, полтора so’zlari esa mujskoy va sredniy rodlarda bir xil, jenskiy rodda boshqacha ko‘rinishga ega bo’ladi: два (оба) мальчика-м.р., два (оба) окна – ср.р., две (обе) девочки – ж.р; полтора часа – м.р., полторы минуты – ж.р. Semantik xususiyatlari va grammatik belgilariga ko‘ra o’zbek tilida sonlar dona son, chama son, taqsim son kabi turlarga ham ajratiladi. Rus tilida esa sonlarning ushbu turlari mavjud emas, shuning uchun sonning bunday ma‘nolari turli leksik va grammatik usullar bilan hosil qilinadi. Rus tilida sanoq ma‘nosida ham, dona ma‘nosida ham bir xil ko‘rinishga ega bo’lgan son so’zlar ishlatiladi (один, два, триi - bir, ikki, uch; один стол, два стола, три стола) – bitta stol, ikkita stol, uchta stol). Zarur hollardagina dona ma‘nosini hosil qilish uchun штука so’zi qo’llanadi: bitta – одна штука, ikkita – две штуки; Chama sonlar rus tilida около so‘zi yordamida hosil qilinsa, taqsim ma’nosini hosil qilish uchun rus tilida sanoq son oldidan по predlogi ishlatiladi.

Download 256,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   43




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish