O‘zbek tilini sohada qo‘llanilishi” fanidan O‘quv-uslubiy majmua toshkent – 2021

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA
MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI



TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI
“O‘ZBEK VA RUS TILLARI” KAFEDRASI

N.HUSANOV., R. XUJAQULOVA., N.DILMURODOVA

“O‘ZBEK TILINI SOHADA QO‘LLANILISHI” fanidan

O‘QUV-USLUBIY MAJMUA


TOSHKENT – 2021
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA
MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI
“O‘ZBEK VA RUS TILLARI” KAFEDRASI

N.HUSANOV., R. XUJAQULOVA., N.DILMURODOVA

“O‘ZBEK TILINING SOHADA QO‘LLANILISHI” fanidan

O‘QUV-USLUBIY MAJMUA

Bilim sohasi:	300000	–	Ijtimoiy fanlar, jurnalistika va axborot
	400000	–	Biznes va boshqaruv va boshqaruv
Ta’lim sohasi:	310000	–	Ijtimoiy va xulq-atvorga mansub fanlar
	410000		Biznes va boshqaruv
Ta’lim yo‘nalishlari:	60310100	–	Iqtisodiyot (tarmoqlar va sohalar bo‘yicha)
	60411200	–	Menejment (tarmoqlar va sohalar bo‘yicha)
	60410400	–	Moliya va moliyaviy texnologiyalar
	60410500	–	Bank ishi va audit
	60410200	–	Soliqlar va soliqqa tortish
	60410100	–	Buxgalteriya hisobi va audit(tarmoqlar bo‘yicha)
	60410600	–	Sug‘urta ishi
	60410700	–	Byudjet nazorati va g‘aznachiligi
	60412700	–	Baholash ishi
	60411000	–	Investitsion loyihalarga xizmat ko‘rsatish va moliyalashtirish
	60412800	–	Elektron tijorat
	60310400	–	Iqtisodiy xavfsizlik
	60412100	–	Xalqaro valyuta-kredit munosabatlari ijrosi

Тоshkent-2021
Husanov N., Xujaqulova R., Dilmurodova N. “O‘zbek tilini sohada qo‘llanilishi” fanidan o‘quv-uslubiy majmua. – T.: TMI, 2021. 550 b.

Ushbu o‘quv-uslubiy majmua Toshkent moliya instituti Kengashining

2021-yil «___» _____________dagi ___-sonli qarori bilan tasdiqlangan. “O‘zbek tilining sohada qo‘llanishi” fanining o‘quv dasturi asosida ishlab chiqilgan.
Tuzuvchilar:

Husanov N.	– “O‘zbek va rus tillari” kafedrasi mudiri, f.f.d., prof.
Xujaqulova R.	–“O‘zbek va rus tillari” kafedrasi katta o‘qituvchisi
Dilmurodova N.	O‘zbek va rus tillari” kafedrasi katta o‘qituvchisi

Taqrizchilar:

Qurbonova Y.	–TIQXMMI, “Tillar” kafedrasi dotsenti, f.f.n.;
Saparov A.	–TMI “O‘zbek va rus tillari” kafedrasi dotsenti, f.f.n.

Fanning o‘quv-uslubiy majmuasi kafedraning 2021-yil «___»_____________­­­­­­­­dagi ___sonli yig‘ilishi muhokamasidan o‘tkazilgan va Byudjet hisobi va g`aznachilik fakulteti Kengashida ko‘rib chiqish uchun tavsiya etilgan.

Kafedra mudiri N.Yunusova
Fanning o‘quv-uslubiy majmuasi Byudjet hisobi va g`aznachilik fakulteti Kengashi muhokamasidan o‘tkazilgan va institut o‘quv-uslubiy kengashida ko‘rib chiqish uchun tavsiya etilgan (2021-yil«___»_____________­­­­­­­­dagi ___ sonli qaror).
Byudjet hisobi va g`aznachilik fakulteti dekani R.Saidov
O‘quv-uslubiy bo‘lim
boshlig‘i I.Choriyev


Kengash raisi A.Tuychiyev
Fanning o‘quv-uslubiy majmuasi institut o‘quv-uslubiy Kengashining 2021-yil «___»_________dagi ___-sonli yig‘ilishida ko‘rib chiqilgan va tasdiqlash uchun tavsiya qilingan.
Fanning o‘quv-uslubiy majmuasi institut Kengashining 2021-yil «___»_________dagi ___-sonli majlisi bayoni bilan ma’qullangan.

MUNDARIJA

Kirish	5
O‘quv materiallari
AMALIY MASHG‘ULOT MAVZULARI	6
1-mavzu.“O‘zbek tilining sohada qo‘llanishi” fanining mazmuni va vazifalari.	6
2-mavzu. Biznes muloqot va nutqiy faoliyat	27
3-mavzu.Oʻgʻzaki muloqot	57
4-mavzu. Yozma muloqot	76
5-mavzu. Biznesda muhokama	97
6-mavzu. Muloqot texnikasi	113
7-mavzu. Jamoaoʻrtasidagi muloqot	128
8-mavzu.Etiket va uning xususiyatlari	146
9-mavzu. Mutaxassislikka oid so‘z va terminlarning imlosi	165
10-mavzu. Iqtisodiy terminlarning yasalishi	178
11-mavzu. Matn yaratishning oʻziga xos xususiyatlari	189
12-mavzu. Matn tahlili va tahriri	200
13-mavzu. Iqtisodiy hujjatlarni yaratish va yozish	212
14-mavzu. Iqtisodiy matnlar yaratish	234
15-mavzu. Esse va taqriz yozish.Maqola va prez-reliz yozish	249
ADABIYOTLAR ROʻYXATI	270
MUSTAQIL TA’LIM MASHGʻULOTLARI	272
Talaba portfoliosini yaratish boʻyisha tavsiyalar
GLOSSARIY	303
ILOVALAR	319
Fan dasturi Sillabus	319 336
Baholash mezonlari	368
Tarqatma materiallar	390
Testlar	500
Nazorat savollari	525

KIRISH

Oʻzbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgach oʻtgan davr mobaynida respublikamizda ma’naviy-ma’rifiy, ijtimoiy, huquqiy va iqtisodiy sohalarda qator islohotlar oʻtkazildi. “Ta’lim toʻgʻrisida”gi Qonun va “Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi”ning qabul qilinishi ta’lim tizimida jiddiy islohotlarning boshlanishiga asos boʻldi. Toshkent moliya institutida malakali va bilimdon iqtisodchilarni tayyorlash maqsadida oʻquv dasturlariga bir qator yangi fanlar kiritildi. “O‘zbek tilining sohada qo‘llanishi” ana shunday yangi fanlardan biridir. “O‘zbek tilining sohada qo‘llanishi” iqtisodiyot tili, iqtisodiyot terminologiyasi, iqtisodiy matnlar tuzish, notiqlik mahoratiga bag’ishlangan yangi fandir. Zero, shu kunga qadar bu fan birorta oliy oʻquv yurtida oʻquv dasturiga kiritilmagan edi. Holbuki, Toshkent moliya institutida “O‘zbek tilining sohada qo‘llanishi” fani ilgari, “Biznes muloqot va akademik yozuv” 2018-2019-yillar, ya’ni 2007-yildan buyon talabalarga “Iqtisodiyotda texnik yozuv” nomi bilan oʻqitilgan edi.

“O‘zbek tilining sohada qo‘llanishi”fani boʻyicha 30 soatlik amaliyot mashg`ulotlarini qamrab olgan dastur ishlab chiqildi. Bu fan boʻyicha xorijda chop etilgan 20dan ortiq adabiyot ko`rib chiqildi va Stephen Baileyning “Akademic Writing” va Vikram Bisen Priyaning “Business communication” oʻquv qoʻllanmalarini tarjima qilib ijodiy foydalanishni ma’qul topdik. Chunki, Setefen Belli Derbil, Xottigim, Praga, Tokio universitetlarida “Akademik yozuv” fanidan saboq bergan. Oksford, Brayton, Singapur universitetlarida “Akademik yozuv” asosiy qoʻllanma sifatida oʻqitiladi. Biz Stephen Baileyning “Akademic Writing” qoʻllanmasining eng oxirgi 2015-yilgi 4-nashridan foydalandik.
“O‘zbek tilining sohada qo‘llanishi”fani kafedra uchun yangilik emas. Chunki, 1998-yildan 2006-yilgacha “Mutaxassislik tili” fani, 2007-yildan 2016-yilga qadar “Iqtisodiyotda texnik yozuv” fanidan saboq berilgan.
“O‘zbek tilining sohada qo‘llanishi”fani talabalarda zamon talablariga mos ravishda biznesdagi muloqot madaniyatini shakllantirish va rivojlantirish, ilmiy savodxonlikni takomillashtirishdan iborat. Hozirgi zamonda iqtisodiy oliy ta’lim “O‘zbek tilining sohada qo‘llanishi” fanining keng qo‘llanishini talab qiladi. “O‘zbek tilining sohada qo‘llanishi”fani notiqlik, nutq turlari, nutqiy faoliyat, nutqning kommunikativ sifatlari, nutqiy etiket, nutq tuzish usullari, nutqning tarkibiy qismlari, notiqlik masalalarini, shuningdek, iqtisodiy matnga so’z va atamalarni tanlash, matnlarni tuzish, ularni kengaytirish va qisqartirish, matnlarni tahlil va tahrir qilish, iqtisodiyotga oid hujjatlarni to’g‘ri yozish va yaratish kabilarni qamrab olgan.