o’zbek tili va adabiyoti ta’lim yo’nalishi bo’yicha bakalavr darajasini olish uchun “O’zbek tilida leksik okkazionalizmlar”

do’stparvar
so’zi uchraydi. 1964 yili “Sovet 
O’zbekistoni” gazetasida bu so’z qayta qo’llangan va til birligi maqomini olib, 
lug’atdagi boshqa so’zlar qatoridan o’rin olgan
1
.
SHuning uchun biz yuqorida ko’rsatgan belgilardan har biri alohida 
olinganda okkazional so’zni boshqa birliklardan farqlash uchun yetarli bo’lmaydi. 
Faqat ularning hammasi birgalikda uni boshqa barcha til birliklaridan, umumxalq 
tilining boshqa kodifikatsiyalashmagan leksik elementlaridan aniq ajratishga 
imkon beradi. SHuning uchun okkazional so’zlarni ta’riflashda ularning alohida 
xususiyatlarini hisobga olmoq kerak. 
SHunday qilib, okkazional so’zga quyidagicha ta’rif berish mumkin:
okkazional so’zlar o’zida sinxron-diaxron qorishiqlilik, me’yorsizlik 
(anormallik), nutq uslubi yoki muloqotning ayni shu daqiqasida yuz beradigan 
nominatsiya, so’z yasalish xususiyatlarini o’zida mujassam etgan ekspressiv 
nutqiy birlikdir. 
Birinchi bob yuzasidan xulosalar. 
1. Okkazioanal so’zlar lug’at tizimiga kirmagan nutqiy birlikdir. 
2. Okkazoanl so’zlar ijodkor nutqining individual mahsuli bo’lib, 
favqulodda yaratiladi va doimo yangilik bo’yog’ini saqlaydigan nutqiy hodisadir. 
1
Б.Чориев. Ғафур Ғулом шеъриятининг тили. –Т.: Фан, 1990. –Б. 96. 

---

3.Okkazional so’zlar muallifning bor yoki yo’qligi, so’zninng yangilik 
o’lchovi, til lug’at tarkibiga kirish yoki kirmasligi, vaqt omiliga munorsabatiga 
ko’ra neologizmlardan farqlanadi.