O‘zbek tili va adabiyoti kafedrasi «O‘zbek tilining sohada qo‘llanilishi» fani bo‘yicha tayyorlangan

«Kommunikatsiya» soʻzi lotincha “communicare” soʻzidan kelib chiqqan boʻlib, xabar bermoq, qatnashmoq, boʻlishmoq, umumlashtirmoq degan ma’nolarni anglatadi.
Kommunikatsiya muayyan mamlakat yo madaniyat yoki bir tilda soʻzlashuvchilar guruhiga mansub odamlarning bir-birlari bilan va boshqa mamlakat yo madaniyat yoki bir tilda soʻzlashuvchilar guruhiga mansub odamlar bilan oʻzaro faoliyatlari va aloqa qilishlarida muhim oʻrin tutadi.
Kommunikativ aloqa inson hayotiga ma’no qoʻshadi. U munosabat yaratishga va muhabbatni shakllantirishga yordam beradi, oʻzaro tushunishni ragʻbatlantiradi. U bizning butun jahon toʻgʻrisidagi bilimimizni boyitib, turmushimizni munosib qiladi.



Muloqot og`zaki va yozma ko`rinishlarga ega bo`ladi. Biroq muloqotning bu ikki ko`rinishi bir-biridan ba’zi jihatlari bilan farqlanadi. Og`zaki muloqotso`zlovchi gapirib turgan lahzadagina mavjud bo`ladi, so`zlash jarayoni tugashi bilan og`zaki muloqot ham tugaydi. Lekin muloqot ta’sirida berilgan ma’lumot, axborot tinglovchi ongida uzoq vaqtgacha saqlanishi, uning xulqiga, qalbiga ta’sir etishi tabiiy.
Yozma muloqot va uning xususiyatlari.
Yozma muloqot bildirishnomalar, eslatmalar, hisobotlar, moliyaviy hisobotlar, biznes xatlari va shu kabilarning barcha turlarini qamrab oladi. Muloqotning bu turi tashkilotlarda keng qo‘llaniluvchi xabar yozish jarayonini yozishga aylantiradi. Rasmiy muloqot, qoidalar, buyruqlar, ma’lumotnomalar, siyosiy masalalar va hokazolar doimo yozma shaklda bo`lishi kerak.
Yozma nutq yuqori darajada bo`lmas ekan, og`zaki nutq ko`ngildagidek bo`lmaydi. Yozma nutqda esa til vositalarini tanlash va qo`llashga to`liq imkoniyat bo`ladi. Yozma nutqni xohlagancha tahrir qilish mumkin. Yozma nutqda og`zaki nutqdagi kabi hayajon bo`lmaydi, notiq shoshilmasdan, o‘ylab nutq tuzadi. Shu sababdan ham yozma nutq og`zaki nutqdan ko`ra ravon, aniq va izchilroq bo`ladi.Yozma nutq barqaror va qat’iy bo`ladi, u har doim avvaldan o‘ylanadihamda matnga tushiriladi. Yozma nutq og`zaki nutqning rivojiga bevosita ta’sir etadi. Og`zaki nutq esa yozma nutq asosida rivojlanadi.
Biror voqelik yoki hodisa to‘g`risida fikrlash yozma mashqlar orqali takomillashadi. Yozma nutq mashqlari muayyan mavzu doirasida bevosita
fikrlashga majbur etadi. Yozma nutq bilan doimiy shug`ullanadigan kishi doim o‘ylab gapirishga odatlanadi. Yozma nutq bilan muttasil shug`ullanmagan kishining yozma nutqi bilan og`zaki nutqi hech qachon muvofiqlashmaydi.
Yozma kommunikatsiya — maktublar, eslatmalar, protokollar, belgilar yoki matnlar orqali izohlanishlari juda qiyin, chunki muloqotda bo`lgan odamni ovozini eshitmaymiz va imo-ishoralarini ko`rmaymiz. Lekin fikrni yozma ravishda ifodalash yozuvchiga nima demoqchi bo`lganligini o‘ylash va eng yaxshi variantini tanlash imkonini beradi. Har qanday menejerga yozma so`z bilan ishlash qobiliyati juda ham muhimdir. Samarali yozish usullari so`zlar, qisqa jumlalar va qisqa abzatsdan foydalanishda va muvofiqlashtirishda ham soddalikka urg`u beradi.