O’zbek tili darslarida yordamchi so’zlarning o’qitilishi

MYABT-4 (matn yaratishning bosqichli 
tizimi) 
dan foydalanish mumkin: 
1. 
Sof va vazifadosh ko'makchilarni ro'yxat qilish. 
2. 
Ko'makchili so'z birikmalari hosil qilish. 
3. 
Mazkur birikmalardan gaplar tuzish. 

---

34 
4. 
Gaplardan birini tanlab, shu mavzuda ko'makchili birikmalar 
ishtirok etgan kichik matn yaratish
9
.
Mavzu yuzasidan takrorlash va mustahkamlashda savollar tuzish, 
mustaqil mashq ishlatish, berilgan ko'makchilar ishtirokida gap tuzdirish, yod 
biladigan she`rlaridan ko'makchili misralarni yozdirish, ko'makchilarga doir
jadvallar chizdirish kabilarni ham keng qo'llash mumkin. 
"LINGVOBELLASHUV" O'YIN-MASHG'ULOTI 
"Ko’makchi"
mavzusini takrorlashda lingvistik bellashuv mashg'ulotini 
tashkil etish mumkin. Quyida bu haqda fikr yuritamiz: 
"Lingvobellashuv"
o'yin-mashg'ulotida quyidagi o'quv materiallaridan 
foydalanish ko'zda tutiladi: 
1. Grammatik topshiriqlar bayon etilgan konvert. 
2. Tarqatma materiallar. 
Bilan bog'lovchi vazifasida kelgan o'rinlarni aniqlab, gaplarni 
ko'chiring. 
1.
Peshindan keyin atrofi taxta devor bilan omonat oʼralgan qurilish 
9
Тo’xliyev B., Shamsiyeva M., Ziyadova T. O’zbek tili o’qitish metodikasi. (O’quv qo’llanma). -Тоshkent: 
“Yangi asr avlodi”. 2006. –B. 127. 
Bilan bog'lovchi vazifasida kelgan o'rinlarni aniqlab, gaplarni 
ko'chiring. 
1.Yupanch topdingmi dunyoga kelib, Ustoz yo shogirddan yoki 
tengdoshdan. (A.Oripov) 
2.Nozimaxon goh mashinkasini, goh tikuv mashinkasini yurgizib 
allamahalgacha ishlab o'tiribdi. (X. Sulton)
3. Matniyoz xotini nima desa shuni qilardi-yu, lekin ich-ichidan unga 
achinib qo'yardi. (A. Muxtor)
4. Men ham eshitgan va ko'rganimni aytaman-da, jo'ra. (N. Aminov) 

---

35 
hovlisiga chang-toʼzon koʼtarib «ZIL» mashinasi kirib 
keldi.(O’.Hoshimov) 
2.
Oyim yenglari bilan yigʼidan qizarib ketgan koʼzlarini artib, tasalli 
berayotgan Oʼrozmatning soʼzlarini bosh irgʼab maʼqullar, ich-ichiga 
botib ketgan koʼzlari bilan dom-daraksiz ketgan bolalarini goʼyo 
koʼrmoqchi boʼlgandek olis-olislarga tikilardi. (Ch.Aytmatov) 
3.
Tun bilan kun,
Oʼt bilan suv
Bir-biriga zolimdnr.
Koinotda azal,
Mangu
Isyon ruhi hokimdir. (E.Vohidov) 
4.
— Oʼtgan kuz biznikiga mehmon boʼlib kelishdi-ku — kelinbibisi 
bilan birga?(Cho’lpon) 
Gaplardan ko’makchi vazifasida kelgan so’zlarni aniqlab, gaplarni 
ko’chiring. 
1.
Zamin uzra qor quyunin 
Yogdirganda charx-falak,
Qish qahriga egmay boʼyin
Isyon qilar Boychechak. (E.Vohidov) 
2.
Аytmoqchi, oʼshanda alvastini jarga tashlashda Robi opam bilan tabib 

---

36 
buvaning Olimjon degan oʼgʼliyam yordam berishgan ekan. 
(O’.Hoshimov) 
3.
Tug’ilsaydi Nazrul agar 
Yarim ming yil nlgari,
Bitar edi ruboiylar
Mirzo Bobir singari. 
4.
Xullas, ikkala xonadonning tirikchiligini, roʼzgʼorini oyim bilan singilcham 
tebratib turardi. (Ch.Aytmatov) 
Gaplardan ko’makchi vazifasida kelgan so’zlarni aniqlab, gaplarni 
ko’chiring. 
1.
Sobir inson yuragida
Qanoatki barqaror,
Kosa yangligʼ
Sabr tagida
Otash yangligʼ isyon bor. (E.Vohidov) 
2.
Uning ovuldagi kelinlar bilan yumdalashgan vaqtlari ham boʼlgandi. 
(Ch.Aytmatov) 
3.
Keyin qaddini rostlab jigarrang shimining choʼntagidan tamaki xaltasini 
oldi. (O’.Hoshimov) 
4.
Shunga teng-toʼshlarim bilan bir borib kelmoqchiman.
Sizni ham olib boraman...(Cho’lpon) 

---

37 
3.
Test ishlanmasi.