O’zbek tili adabiyoti uslubiyoti kafedrasi

Toshbaqa bilan Chayon (nasriy bayoni) 
              Bu  masalda  hikoya  qilinishicha    Iroqdan  Hijozga  kelayotgan  Toshbaqa 
yo’lda Chayon bilan uchrashadi. Ular birga ketayotganlarida daryoga duch keladilar. 
Toshbaqa  daryodan    so’zib  o’tib  orqasiga  qarasa,  Chayon  daryo  qirg’ogida  turibdi. 
Qaytib qirg’oqqa kelib,ustiga Chayonni mindirib yana qirg’oq tomon suzadi. Chayon  
esa Toshbaqaga nish urmoqchi bo’ladi. Buni sezgan va Chayonni avval ogohlantirgan 
Toshbaqa  suvga  shung’ib  munofiq  va  xiyonatkor  Chayonni  suvga  cho’ktirib 
yuboradi. 
          Masalda Toshbaqa aqlli, bardoshli, fahm-farosatli inson; sadoqatli do’st sifatida 
gavdalansa,  Chayon  yaxshilikni  bilmaydigan,  yaxshilikka  yomonlik  bilan  javob 
beradigan, do’stiga ham xiyonat qiluvchi, fikri-zikri birovga yomonlik qilish bo’lgan 
kishilar sifatida tasvirlanadi. 
   Gulxaniy  bu  masal  orqali  Chayonga  uxshagan    yomonlar  bilan  do’st  tutinma  , 
undaylardan ehtiyot bo’l, chunki yomon xech qachon yomonligidan qolmaydi, degan 
muhim didaktik fikrni ilgari suradi. 
    Gulxaniy masalda yaxshi murodiga yetadi, yomon doim jazoga uchraydi, yaxshilik 
murod  sari  yetaklaydi,  yomonlik  halokatga  duchor  qiladi,  degan  didaktik  xulosa 
chiqaradi.