O‘zbek punktuatsiyasi va uslubiyati dars rejasi

QO‘SHTIRNOQ VA UNING QO‘LLANISH O‘RINLARI

• 1. Ko‘chirma gap (nutq) qo‘shtirnoq ichiga olinadi.
• 2. Havola, iqtiboslar qo‘shtirnoq bilan chegaralanadi.
• 3. Ko‘chma ma'noda qo‘llangan so‘zlar kesatiq yoki o‘zining odatdagi ma'nosidan boshqa xil ma'noda qo‘llangan so‘z va iboralar qo‘shtirnoqqa olinadi: "Qalandarov "soyada o‘sgan" raislardan", – dedi Saida. (A.Q.)
• 4. Badiiy asar, gazeta, jurnal, musiqa asarlari, ashula, spektakl kabi-larning nomlari qo‘shtirnoqqa olinadi: "o‘tkan kunlar" romani Qodiriy ijodida alohida o‘rin tutadi.
• 5. Muassasa, tashkilot, korxona, fabrika, zavod, mehmonxona, do‘-kon kabilarning nomlari qo‘shtirnoqka olinadi.
• Orden, medal kabi unvonlar nomi qo‘shtirnoqqa olinadi.
• Kashfiyotlar: o‘simlik, taom, kiyim-kechak; mashina, samolyot, televizor kabi maxsus atamalarning nomlari qo‘shtirnoqqa olinadi.

Uslubiyat

• Uslub — tilning inson faoliyatining muayyan sohasi bilan bogʻliq vazifalariga koʻra ajratilishi. Kishilar faoliyatning barcha sohalarida aloqa qilish jarayonida tildagi leksik, frazeologik, grammatik va fonetik vositalarni tanlash va ishlatishda birbirlaridan maʼlum darajada farq qiladilar. Umumxalq tili doirasida til vositalarining bunday tanlab olinishi nutqning xilma-xil koʻrinishlarining paydo boʻlishiga olib keladi. 
• Nutq uslublari tilning vazifasi bilan bevosita bogʻliq boʻladi. Shuning uchun ham ular vazifaviy (funksional) uslub deb yuritiladi. 
• Adabiy tilning quyidagi vazifaviy uslublari mavjud:

1) soʻzlashuv uslubi;

2) rasmiy uslub;

3) ilmiy uslub;

4) publitsistik uslub;

5) badiiy uslub.