O'zbek iston respublikasi oliy V a o'rta m a X s u s ta'lim vazirligi

tarqalgan. Markaziy Osiyo cho'llarida har xil to'garakboshlar, kechasi
faol hayot kechiradigan gekkonlar, kulrang echkiem ar, agam a va
boshqalar yashaydi. Kaltakesaklarga yana uchar ajdarlar, iguanalar,
urchuqsimonlar, zahartishlilar, ssinklar oilalari vakillari ham kiradi.
2. Donlar (O phidia) kenja turkum i 
vakillarining gavdasi uzun silindr
shaklida bo'lib, deyarli qismlarga bo'linmagan. Oyoqlari yo'q. Qovoqlari
o'zaro qo'shilib ketib yupqa parda hosil qiladi. Nog'ora pardasi yo'q. O'pkasi
toq, buyraklari tasmasimon cho'ziq. Jag' apparatining suyaklari (tanglay,
qanotsimon va tangachasimon) o'zaro harakatchan qo'shilgan. Shu sababli
ilonlar o'z o'ljalarini butunlay yutadi. Bo'g'ma ilonlar o'ljasini gavdasi bilan
o'rab olib, bo'g'adi. Zaharli ilonlar esa o'ljasini zahari bilan o'ldiradi.
Zaharli ilonlarning ustki ikkita tishi kattaligi bilan boshqa tishlaridan
farq qilib turadi va yuqori jag' suyaklariga o'm ashgan bo'ladi. Zahar
tishlar jag' ochilganda ustki jag'ga vertikal, yopilganda esa ular uchi
orqa tom onga qaratiladi. Qora ilonlarning zahar tishlari ichida kanal
bo'lsa, ko'zoynakli ilonlar zahar tishlarining pastki yuzasida nov bo'ladi.
Zahar shu nov va kanallardan ilon chaqqanda oqib chiqadi. Zahar
m axsus ustki jag' bezlari tom onidan ishlab chiqiladi.
Ko'zoynakli (kapcha ilon), qora, chinqiroq ilonlar inson uchun juda
xavfli hisoblanadi. Bu ilonlar respublikamizning cho'l va tog'li mintaqalarida
tarqalgan. MDH da yana chipor ilonlar va suv ilonlari keng tarqalgan.
Sobiq ittifoqning "Qizil kitobi"ga 19 tur kaltakesak va 16 tur ilonlar
kiritilgan. Bularga Qrim gekkoni, tur km an gekkoni, Xantov to'garak boshi,
bo'z echkiemar, turk kaltakesagi, Kavkaz orti chipor iloni, O'rta Osiyo