O'zbek iston respublikasi oliy V a o'rta m a X s u s ta'lim vazirligi

gatteriyani oladi. Gatteriya katta kaltakesakka o'xshaydi va bo'yi 75 sm
gacha yetadi. Gavdasining ustida uchburchak shaklidagi shox plastinkalari
qator bo'lib joylashgan. Umurtqalarining orasida xorda saqlanadi. Tepa
ko'zi yaxshi rivojlangan. Nog'ora bo'shlig'i va nog'ora pardasi yo'q.
Kopulyativ organi bo'lmaydi, bu esa sudralib yuruvchilar ichida yagona
hoi hisoblanadi. Gatteriya yer yuzida faqat Yangi Zelandiya va unga yaqin
orollarda tarqalgan. Kam harakatchan, asosan kechasi hayot kechiradi.
Albatros va boshqa ko'plab okean qushlari bilan birga yer kovaklarida
yashaydi. Hasharot va chuvalchanglar bilan oziqlanadi. 
8
— 12 ta tuxumi
12 oy davomida rivojlanadi. Bolalari 20 yilda jinsiy yetiladi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

2 . 
T a n g a c h a l i l a r ( S q u a m a t a ) t u r k u m i g a
h o z ir g i su d r a lib
yuruvchilarning eng ko'p turlari kiradi. Bularning gavdasi har xil tangacha
bilan qoplangan. Kvadrat suyagi miya qutisi skeleti bilan harakatchan
qo'shiladi. Tuxumlarida oqsil bo'lm aydi va ular pergam entsim on parda
bilan qoplangan. Tangachalilar turkumi o'z navbatida uchta kenja
turkum gabo'linadi (3 4 -ra sm ).
1. K alta k esa k la r (L acertilia) k en ja tu rk u m i 
vakillarining tashqi
ko'rinishi xilm a —xil. K o'pchiligining oyoqlari b o 'ls a - d a , oyoqsizlari
ham uchrab turadi. Lekin oyoqsiz kaltakesaklarda ilonlardagiga qarshi
o'laroq, to'sh suyagi, oyoq kamari, harakatchan ko'z qovoqlari va nog'ora
pardasi bo'ladi. K altakesaklarning 2500 — 3000 dan ortiq turi bor.
Kaltakesaklarning ko'pchiligi MDH ning janubiy hududlarida yashasa,
tiriktug'ar kaltakesak bilan tez kaltakesak o'rta va shimoliy mintaqalarda