O'zbek iston respublikasi oliy V a o'rta m a X s u s ta'lim vazirligi

8. MOLLUSKALAR (MOLLUSCA) TIPI
M olluskalar tanasi bosh, tana, oyoq qismlardan iborat bo'lib,
b o'g'im larga bo'linm agan. Tanasi ko'p in ch a teri burm asi ajratib
chiqargan ohakli chig'anoq ichiga joylashgan. Chig'anoqlarining shakli
bir butun, ikki pallali yoki bir nechta plastinkadan tuzilgan bo'ladi.
Erkin suzib yuruvchi va ayrim quruqlikda yashovchi m olluskalarning
chig'anog'i bo'lm aydi. Chig'anoqlar ustki muguz, o'rta ohak, ichki
yaltiroq sadaf qavatidan iborat. Ba'zi bir ikki pallali m olluskalarning
mantiya epiteliysi ajratgan sadaf qavatida dur (marvarid) hosil bo'ladi.
Mantiya, ya'ni teri burmasi tanasini tashqi tom ondan o'rab turadi.
Mantiya bilan tanasi oralig'ida mantiya bo'shlig'i hosil bo'ladi. M antiya
bo'shlig'ida jabralar, sezgi organlari joylashgan; bo'shliqqa buyrak, orqa
ichak va jinsiy organlam ing chiqaruv teshiklari ochiladi.
M olluskalar dengizlarda, chuchuk suv havzalari va quruqlikda
yashaydigan 130000 dan ortiq tu m i o'z ichiga oladi. Bu tip 7 ta sinfga
bo'linadi. Ikki pallalilar, qorinoyoqlilar va boshoyoqlilar sinflarining
vakillari keng tarqalgan.
8.1. Ik k i p a lla lila r (B ivalvia) s in fi
Ikki pallali m olluskalar dengiz va chuchuk suvlarda yashaydi. Bu
sinfga m ansub bo'lgan m olluskalarning chig'anog'i ikkita palladan
iborat; jabralari har xil shaklda bo'ladi. Boshi bo'lmaydi. Sezgi organlari
yaxshi rivojlanmagan. Ikki pallalilar suvni filtrlab oziqlanadi. Bu sinfga
20000 ga yaqin tur kiradi. Bu sinf vakillari bilan chuchuk suvda yashovchi
baqachanoq (tishsiz) misoUda tanisham iz (14 —rasm).
Baqachanoq (Anadonta) loyli yoki qumli yerda va daryolar tubida
tanasining oldingi uchi bilan ko'miUb olib yashaydi. Suv tubida juda