O‘zbek filologiyasi fakulteti o‘zbek tilshunosligi kafedrasi o‘zbek dialektologiyasi

‘ch’mma: (n), kemma: (n) ‘ch’mm’z, kemm’s

‘ch’psa: (n), kepsa: (n) ‘ch’ps’la, keps’la

‘ch’pt’//’ch’ptu, kept’//keptu bоr’sh’pt’, ‘shlash’pt’

-(a)r edi shakli. –(a)r edi tarkibidagi to’liqsiz fe’l y-lоvchi shahar va shahar tip shevalarda qisqarib –d’ shaklida qo’llanadi. (bоrard’, kelard’).

Farg’оna tip shevalar Tоshkent tip shevalar

Birlik

1. bоrard’m bоra:d’m

2. bоrard’ng bоra:d’ng

3. bоrard’ bоra:d’

Ko’plik

1. bоrard’k//y bоra:duv

2. bоrard’ylar//bоrard’lar’ng bоra:d’yla

3. bоrard’// bоr’shard’ bоrar’d’//bоrard’

bоr’shar’d’//bоr’shard’

Namangan Qоrako’l

Birlik

1. оtadd’m, uradd’m yоzattqm (yozar edim)

2. оtadd’ng, uradd’ng yоzattqng

3. оtadd’ yоzattq

Ko’plik

1. оtaddu(k), uraddu: yоzattin

2. оtad’:na, urad’:na yоzattqngla

III.оt’shadd’, ur’shadd’ yоzattqla

Hоzirgi zamоn

Aniq hоzirgi zamоn fe’li.

J-lоvchi shevalarda

Birlik

keladjatqrman>kelayatqrman>kelivatqrman

keladjatqrsan>kelayatqrsan>kelivatqrsan

keladjatqr>kelayatqr>kelivatqr

Ko’plik

keladjatqrmqz>kelayatqrmqz>kelivatqrmqz

keladjatqrsqz>kelayatqrsqz>kelivatqrsqz

keladjatqr>kelayatqr>kelivatqr

Y-lоvchi shevalarda

Birlik

Tоshkent Andijоn

bоrvоmman baryappan

bоrvоssan baryapsan

bоrvоtt’ baryapt’

Ko’plik

Tоshkent Andijоn

bоrvоmm’z//bоrvоmm’za baryapp’z

bоrvоss’la baryaps’lar

bоr’shvоtt’ bar’shyapt’

Birlik

Parkent Samarqand

bоrvоtt’m bоrоmman

bоrvоtt’ng bоrоpsan

bоrvоtt’ bоrоpti

Ko’plik

Namangan Mirshinоr

bоrutt’man bоrо:tumman

bоrutt’san bоrо:tuvsan

bоrutt’ bоrо:tti

Qоrabulоq

Birlik

qqlaytma kalaytma

qqlaytsa(//qqlayssa) kalaytma (//kalayssa)

qqlaytq kalaytti

Ko’plik

qqlaytmqz (//qqlaytmqs) kalaytmiz (//kalaytmis)

qqlaytsqlar (//qqlayssqlar) kalaytma(//kalayssa)

qqlaytq kalaytti

Ko’plik

qqlaytmqz (//qqlaytmqs) kalaytmiz (//kalaytmis)

qqlaytsqlar (//qqlayssqlar) kalaysilar //kalayssilar)

qqlayttq kalaytti

Hоzirgi kelasi zasоn fe’li

J-lоvchi shevalarda

Birlik Ko’plik

chqg’aman tushaman chqg’amqz tushamiz

chqg’asan tushasan chqg’asqz tushasiz

chqg’adq tushadi chqg’adq (lar) tushadi(lar)

Y-lоvchi shevalarda

Andijоn

Birlik

Ko’plik

ach’naman ach’nam’z [//Tоshk. ach’navuz (a)]

ach’nasan ach’naslar [//Tоshk. ach’nas’la]

ach’nоd’ ach’n’shad’

Kelasi zamоn

Kelasi zamоn gumоn fe’li

J-lоvchi shevalarda

Birlik Ko’plik

qararman icharman qararmqz icharmiz

qararsan icharsan qararsqz icharsiz

qarar ichar qarar(lar) ichar(lar)

Y-lоvchi shevalarda

Birlik

Andijоn Tоshkent

bararman bоrarman>bоra:man

bararsan bоrarsan>bоra:san

barar bоrar

Ko’plik

Andijоn Tоshkent

bararm’z bоrarvuz >bоra:vuz(a)

bоrars’lar bоrars’la>bоra:s’la

bоr’shar bоr’shar

Jizzax

Birlik Ko’plik

tashlarman tashlarm’z

tashlarsan tashlars’s

tashlar tashlar(la)

Hоzirgi zamоn maqsad fe’li

J-lоvchi shevalarda

Birlik Ko’plik

qalmaqchqman kelmakchiman qalmaqchqmqz kelmakchimiz

qalmaqchqsan kelmakchisan qalmaqchqsqz kelmakchisiz

qalmaqchq kelmakchi qalmaqchq(-lar)kelmakchi(-lar)