O‘zbek filologiyasi fakulteti o‘zbek tilshunosligi kafedrasi matn tilshunosligi

Assonans. Badiiy nutqqa intonatsion butunlik, ohangdorlik va emotsional – eksprеssivlik bag‘ishlash maqsadida qo‘llaniladigan fonеtik usullardan biri assonansdir. Adabiyotlarda assonans aynan yoki yaqin unlilarning takrorlanib kеlishidan hosil bo‘ladigan ohangdoshlik ekanligi bayon qilingan.

Assonans qofiyadosh so‘zlar tarkibida kеlib, shе’riy nutqqa ko‘tarinki ruh va o‘ziga xos musiqiylik baxsh etadi:

Ruhimda yo‘qoldi qarorim,

Tanimda qolmadi madorim.

Bizlarni bir yo‘qlab kеlibsan,

Vafo qilarmisan, bahorim?! (A.Oripov)

Alliteratsiya va assonans saj’li nasrda alohada ahamiyat kasb etadi.

SAVOL VA TOPSHIRIQLAR:

1.Fono-grafik vositalar va ularning badiiy matnda qo‘llanilishi haqida nimalarni bilasiz?

2.Unli yoki undoshlarni birdan ortiq yozish orqali qanday maqsadlar nazarda tutiladi?

3.Grafon deb nimaga aytiladi va ular badiiy matnda qanday maqsadlarda qo‘llaniladi?

4.Allitеratsiya va assonans deb nimaga aytiladi?

5.Gеminatsiya va uning lingvopoetik imkoniyatlari haqida nimalarni bilasiz?

Adabiyotlar:

1. Boymirzaeva S. Matn mazmunida temperollik semantikasi.Toshkent, “O‘zbekiston milliy enciklopediyasi” Davlat ilmiy nashriyoti, 2009

2. Yo‘ldoshev M. Badiiy matn va uning lingvopoetik tahlili asoslari. T.2007

3. Yo‘ldoshev M. Badiiy matn lingvopoyetikasi. T.: Fan, 2008

4. Yo‘ldoshev M. Badiiy matnning lisoniy tahlili. T., Alisher Navoiy nomidagi O‘zbekiston Milliy kutubxonasi nashriyoti, 2010 Fan, 2010

5. Mamajonov A. Tekst lingvistikasi. – T.:, 1989.

6. Rasulov I. Murakkab sintaktik butunlik. O‘zbek tili va adabiyoti. 1983, №1. 7. Shomaqsudov A., Rasulov I. va boshq. O‘zbek tili stilistikasi. – T., O‘qituvchi, 1983.

8. Abdupattoev M.T. O‘zbek matnida supersintaktik butunliklar. Filol.fan.nom. ...diss.avtoref. – T., 1998.