O`zb tarix 11 узб indd

Atamalar izohi!
Diversifikatsiya
  –  (lot.diversificatio  –  o‘zgarish,  xilma-xil)  ishlab 
chiqarish  samaradorligini  oshirish,  iqtisodiy  bankrotlikni  oldini  olish
 
maqsadida  ishlab  chiqariladigan  mahsulot  assortimentining  kengay-
tirilishi, mahsulot sotiladigan bozorlarni o‘zgartirish yoki yangi mahsulot 
turlarini ishlab chiqarishga ixtisoslashish.
Logistika
 – (yun.
 
logistike – hisoblash, muhokama san’ati) Inson faoli-
 
yatining u yoki bu sohasini moddiy-texnik ta’minlashni boshqarish tizimi. 
Konvertatsiya  – 
(lot
. 
convertatio  –  o‘zgartirish,  aylantirish)  Milliy 
valyutaning amaldagi kurs bo‘yicha boshqa xorijiy valyutalarga erkin va 
cheklanmagan miqdorda almashtirilishi.

---

53
Biroq,  aholining  bunday  o‘sishi  uzoq  yillar  davomida  sanoat  va 
iqtisodiyotning  boshqa  tarmoqlarida  ish  joylarini  ko‘paytirish  hamda 
aholining hayot ta’minoti uchun zarur shart-sharoitlarni yaratish bilan 
mustahkamlab borilmadi. Bu esa odamlar turmush sharoitining og‘irlashuvi, 
ishsizlar sonining ko‘payishi, ijtimoiy mehnat unumdorligi va aholi 
daromadlarining  kamayishi,  pirovard  natijada  xalq  farovonligining 
pasayishiga olib keldi. Respublikadagi ijtimoiy ahvol, odamlarning ijtimoiy 
ta’minoti va ularni ijtimoiy himoya qilish qoniqarsiz darajada edi. Ayniqsa, 
qishloq  aholisining  kanalizatsiya  va  vodoprovod  bilan  ta’minlanishi  atigi  5 
foizni, ichimlik suv bilan ta’minlanishi salkam 50 foizni, tabiiy gaz bilan 
ta’minlanishi  17  foizni  tashkil  etar  edi.  Aholini  uy-joy,  sog‘liqni  saqlash, 
madaniyat, maishiy xizmat ob’yektlari, maktablar, bolalar bog‘chalari va 
hokazolar bilan ta’minlash ishlarida siljishlar sezilmadi. Vaholanki, aholining 
ko‘pchilik qismi qishloq joylarida istiqomat qilar edi.
Yodda tuting
!
Bu davrda aholining o‘rtacha yillik o‘sish sur’ati 2,8 foizni 
tashkil  qilgan.  1991-yilga  kelib  mamlakatda  aholi  soni  20,7  million 
kishidan ortib, 1990-yilga nisbatan 386,0 ming kishiga o‘sgan. Bu esa 
O‘zbekistonda  aholining  o‘sish  sur’atlari  Ittifoq  sur’atlariga  qaraganda 
uch barobardan ziyod yuqori bo‘lganini ko‘rsatadi.
Yodda tuting
!
2018-yil 1-yanvar holatiga ko‘ra O‘zbekiston aholisi 32,65 million 
kishini tashkil qiladi. Bu 2017-yilga nisbatan 1,7 % ga o‘sgan. Jumladan, 
shahar  aholisi  soni  jami aholining 50,6  %  ni,  qishloq  aholisi 49,4  %  ni 
tashkil qiladi. Aholisi soni 3 million kishidan oshgan hududlar soni 4 ta 
bo‘lib,  ular  Samarqand,  Farg‘ona,  Qashqadaryo  va  Andijon  viloyatlari 
hisoblanadi. Oʻzbekistonda Oʻrta Osiyodagi jami aholining 1/3 qismidan 
koʻprogʻi yashaydi.
Yuqorida  qayd  etilgan  holatlar  O‘zbekiston  aholisi  daromadlari  va 
turmush darajasining keskin pasayishiga olib keldi.
Ijtimoiy  infratuzilma  tarmoqlari:  sog‘liqni  saqlash,  xalq  ta’limi, 
maktabgacha bolalar muassasalari juda og‘ir ahvolda bo‘lib, maktab va 
kasalxonalarning 60 foizi nobop binolarda joylashtirilgan. Bu esa o‘sha 
davrda insonning har tomonlama uyg‘un kamol topishi, uning shaxs sifatida 

---

54
ma’naviy rivojlanishi u yoqda tursin, ko‘pincha yashash uchun kerak bo‘lgan 
eng oddiy narsalar ham yetishmaganini ko‘rsatadi.