O`zb tarix 11 узб indd

Download 1,97 Mb. bet 11/147 Sana 16.01.2022 Hajmi 1,97 Mb. #374514

Bog'liq
11-sinf uzbek

Bu sahifa navigatsiya:

• Quyidagi jadval bilan tanishing va izoh bering!
• O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi.
• O‘zingizni sinang!
• Yodda tuting !
• 1992-2003-yillarda Vazirlar Mahkamasi tuzilishi
• Sud hokimiyati.

Mulohaza! “Davlat va huquq asoslari” fanidan olgan bilimlaringizga tayanib, quyidagi holatni izohlang! 2011-yil O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritildi. Unga ko‘ra, Prezidentning vakolati 7 yildan 5 yilga qaytarildi. Quyidagi jadval bilan tanishing va izoh bering! №	Muddat	Prezident			Prezidentlik davri
Partiyasi
1	1		- -			1990 yil 24-mart	1991 yil 29-dekabr	KPSS
	2					1991 yil 29-dekabr	2000 yil 9-yanvar	X D P
	3					2000 yil 9-yanvar	2007 yil 22-dekabr	F D P
	4					2007 yil 22-dekabr	2015 yil 10-aprel	OZLIDEP
	5					2015 yil 10-aprel	2016 yil 2-sentabr	OZLIDEP
2	v.b.		,л			2016 yil 8-sentabr	2016 yil 4-dekabr	OZLIDEP
	1					2016 yil 14-dekabr	hozirgi kunga qadar	OZLIDEP

O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi. Mustaqillik qo‘lga kiritilgan dastlabki kunlardayoq O‘zbekistonda demokratiyani taraqqiy toptirish uchun


13

!	O‘zingizni sinang!
	Prezidentlik respublikasi - bu ...	Hokimiyatning bo‘linishi - bu ...
•	Islom Karimov - bu ...	Shavkat Mirziyoyev - bu ...

hozirgi zamon jahon standartlariga javob bera oladigan samarali va ishchan parlamentni shakllantirish zarurati yuzaga keldi.

Demokratik tamoyillar va O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiya- sining uchinchi tamoyili - davlat hokimiyatining uch tarmoqqa bo‘linishi nuqtayi nazaridan O‘zbekiston davlat hokimiyati tizimi qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyatlariga bo‘linishi qonunlashtirildi.





Uch hokimiyatdan har biri faoliyatda
mustaqil bo‘lib, ayni vaqtda bir-biri
bilan chambarchas bog‘liqdir. Prezident
har uchala hokimiyat faoliyatini muvo-
fiqlashtiruvchi mustaqil organ hisobla-
nadi.

Parlamentarizmning rivojlanishi bos-
qichma-bosqich amalga oshirib borildi.
O‘zbek parlamentarizmi tarixiga nazar

solsak, 1990-1994-yillarda mamlakatimiz parlamenti Oliy Kengash nomi
bilan atalib, 150 deputatdan iborat edi. 1995-2004-yillarda Oliy Majlis nomi
bilan atalgan 250 deputatdan iborat bir palatali parlament shakllantirildi. Bir
mandatli hududiy saylov okruglaridan saylangan deputatlar tarkibida Xalq
demokratik partiyasidan, «Adolat» sotsial-demokratik partiyasidan, «Vatan
taraqqiyoti» partiyasidan, «Milliy tiklanish» partiyasidan deputatlar bo‘lib, ilk
bor parlament fraksiyalari tashkil etildi.

2005-yildan boshlab mamlakatimiz tarixida ilk bor O‘zbekiston Res- publikasi Oliy Majlisi ikki palatadan - Qonunchilik palatasi (quyi palata) va Senatdan (yuqori palata) iborat tarzda ish boshladi. Bu 2002-





O‘zbekiston Respublikasi Oliy
Majlisining binosi.


14





yil 27-yanvarda o‘tkazilgan referendum va shu asosda qabul qilingan
«O‘zbekiston Res-publikasi Oliy Majlisining Senati to‘g‘risida» va
«O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi
to‘g‘risida»gi Konstitutsiyaviy Qonunlar asosida amalga oshirildi.

O‘zingizni sinang!

Qonun va Konstitutsiyaviy qonunning qanday farqlari bor?


Parlamentda 250 kishi, jumladan, Quyi palata - Qonunchilik palatasida
150 deputat, Senatda 100 nafar senator faoliyat ko‘rsatadi. Senatga Qora-
qalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahridan 6 nafardan,
jami 84 kishi saylanadi. Prezident tomonidan tayinlanadigan 16 nafar el-
yurtda obro‘-e’tibor qozongan kishilar Senatning a’zosi bo‘lishadi.

Yodda tuting!

Mamlakat parlamentining bosib o‘tgan yo‘lini tarixiy nuqtayi nazardan
tahlil etar ekanmiz, uni shartli ravishda uchta asosiy davrga bo‘lish mumkin.
Birinchi davr - 1991-1994-yillar, ikkinchi davr - 1995-2004-yillar,
uchinchi davr - 2005-yildan hozirgi paytgacha.

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi, uning strukturasi
va funksiyalari. 1990-yil 15-noyabrda O‘zbekiston Prezidentining

«O‘zbekiston SSR Prezidenti huzuridagi Vazirlar Mahkamasining tarkibini
tasdiqlash to‘g‘risida»gi farmoni qabul qilindi. Unga muvofiq ravishda
O‘zbekiston Prezidenti huzurida Vazirlar Mahkamasi tuzildi, Prezident
uning Raisi bo‘ldi. Respublikada vitse-prezident lavozimi ta’sis etilib,
uning zimmasiga Vazirlar Mahkamasiga rahbarlik qilish va uning ishini
uyushtirish vazifasi yuklandi. 1992-yil 4-yanvarda vitse-prezident lavozimi
tugatildi va O‘zbekiston Respublikasining Bosh vaziri lavozimi ta’sis
etildi. Bosh vazir zimmasiga vitse-prezident vakolatlari berildi.

O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasining XX bobida O‘zbe-
kiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining konstitutsiyaviy-huquqiy
maqomi, uning tashkil etilishi, faoliyatining asosiy yo‘nalishlari va
vakolatlari belgilab qo‘yildi. Vazirlar Mahkamasi o‘z faoliyatini O‘zbe-
kiston Respublikasining 1993-yilda qabul qilingan «O‘zbekiston Respub-
likasi Vazirlar Mahkamasi to‘g‘risida»gi (yangi tahriri 2003-yil) Qo-





f


15





nuni asosida olib boradi. Vazirlar Mahkamasi O‘zbekiston Respublikasi - ning hukumati Oliy Majlisning qonunlari, O‘zbekiston Respublikasi Prezi- dentining farmonlari, qarorlari va farmoyishlari bajarilishiga rahbarlikni ta’minlovchi O‘zbekiston Respublikasining ijro etuvchi hokimiyat organidir.


1992-2003-yillarda Vazirlar Mahkamasi tuzilishi





Vazirlar Mahkamasining doimiy organi sifatida Bosh
vazir va uning o‘rinbosarlaridan iborat tarkibdagi Vazirlar
Mahkamasining Rayosati faoliyat ko‘rsatadi. 2003-yil
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 89-moddasining
«O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti ayni vaqtda Va-
zirlar Mahkamasining Raisi hisoblanadi» degan ikkinchi
qismi olib tashlandi. O‘zbekiston hukumati - Vazirlar
Mahkamasiga Bosh vazir rahbarlik qiladi.

Vazirlar Mahkamasi tarkibida Rais lavozimi bo‘lmay-
digan bo‘ldi. Hozirda O‘zbekiston Respublikasi Prezi-
dentining taqdimiga binoan, O‘zbekiston Respublika-
sining Bosh vaziri, uning birinchi o‘rinbosari va o‘rin-
bosarlari nomzodlari avval Qonunchilik palatasida,
so‘ngra Senatda ko‘rib chiqiladi hamda tasdiqlanadi.
Vazirlar Mahkamasining boshqa a’zolari esa Bosh vazir-
ning taqdimiga binoan O‘zbekiston Respublikasi Prezi-





Sh. Mirsaidov





A. Mutalov


16








O‘. Sultonov


denti tomonidan tasdiqlanadi. Hozirda Vazirlar Mahka-
masining tarkibiga O‘zbekiston Respublikasi Bosh
vaziri, uning birinchi o‘rinbosari va o‘rinbosarlari,

O‘zbekiston Respublikasi vazirlari, davlat qo‘mitalari-
ning raislari, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar
Kengashining Raisi kiradi.

Sud hokimiyati. Sud hokimiyati - O‘zbekiston Res-
publikasi Konstitutsiyasining 106-moddasiga ko‘ra,

O‘z-bekiston Respublikasida sud hokimiyati qonun
chiqaruvchi va ijro etuvchi hokimiyatlardan, siyosiy

Download 1,97 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: