O’zb е kiston r е spublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshk

Harakat xotirasi
-turli xdrakatlarni, ularning bajarilish tartibi, tezligi, 
sur’ati, izchilliga va boshqa sifatlarini esda qoldirish,   mustahkamlash   hamda   
esga   tushirishdan   iborat   turi.Harakatni esga tushirish shu harakatni bevosita 
bajarish yoki tasavvur qilish orqali sodir bo`ladi. Harakat xotirasi mehnat, 
o`quv, maishiy xizmat ishlari, sport va boshqa turdagi malakalarning tarkib  
topishi   hamda  bajarilishida   muhim  ahamiyatga  egadir.  O’z gavdasining 
xatti-harakatlarini esda saqlab qolish inson hayotida muhim ahamiyat kasb 
etadi, bunday esda eslab qolishning asosida  harakat shakli, tezligi, izchilligi, 
ularning ritmi va hokazolar to`g`risidagi muskul harakat tasavvurlari yotadi. 
 
Mantiq xotirasi
-ma’lum g`oyalar, fikrlar hamda ular o`rtasidagi 
mantiqiy bog`lanishlarni esda qoldirish, mustahkamlash va zarur paytlarda esga 
tushirishdan iborat bo`lgan xotira turi. Masalan,  falsafiy   mushohadalar,  
qonuniyatlar  va shu kabilarni esda qoldirish, mustahkamlash  va qayta tiklash 
jarayonlaridir. So`zlar  ya
ь
ni  verbal orqali ifodalangan fikrlar so`z mantiq 
xotirasi yordamida esda olib qolinadi.  
 
His-tuyg`u 
    ya
ь
ni  emotsional   xotirasi-voqelikdagi   narsa va
 
hodisalardan,    o`z-o`zimizga    bo`lgan        munosabatlarimizdan        kelib  
chiqadigan  yoqimli  hamda  yoqimsiz  kechinmalarni  esda qoldirish va esga 
tushirishdan iborat xotira turi. His-tuyg`u yoki hissiy xotira odamlarning ilgari 
o`z boshidan kechirgan his-tuyg`ularni hissiy  holatlarini esda olib qolishdir. 
Chunonchi, qachonlardir, biron ulkan va murakkab ishni amalga oshirgai 
paytingizda yoki musobaqa g`olibi bo`lganingizda va shu kabi boshqa holatlarda 
sizda jo`sh urgan quvonch yoxud iftixor hissi oradan ancha vaqt o`tgandan keyin 
ham xotirada tiklanishi   mumkin.   Imtihon   paytida  qoniqarsiz  javob 
qaytargan yoki noto`g`ri nojo`ya xatti-harakat tufayli qattik hijolat chekib, 
uyalgan bo`lsangiz, siz uni uzoq vaqt esdan chiqarmasligingiz mumkin. 
 
Mexanik
 (grek, ongga yo`naltirilmagan) xotira-muayyan materialni 
 
81

---

uning mazmuni, mohiyati, ichki mantiqiy bog`lanishlariga tushunmagan holda, 
faqat muhim bo`lmagan tashqi belgilariga asoslanib esda qoldirish, 
mustahkamlash va esga tushirishdan iborat xotira turi. 
 
Fenomenal 
(gr.phainomenal-noyob)  xotira-idrok qilingan narsa    va   
hodisalarni,    ularning    bog`lanish    muiosabatlarini favqulodda tez  hamda  
aniq  esda  qoldirish   va  esga tushirishga qaratilgan nodir qobiliyat.