Oxirgi vaqtlarda jamoatchilikda ko‘p muhokama bo‘layotgan mavzulardan biri mamlakatimizdagi yashirin iqtisodiyot

O‘zingiz o‘ylab ko‘ring, oddiy aholi uchun naqd xorijiy valyuta jamg‘arishdan boshqa nima uchun kerak? Eskidan qolib kelgan o‘zaro kelishuvlar va yirik tovarlar qiymatini dollarda belgilash va dollarda hisoblashish an'anasidan voz kechish kerak. Dollarga nisbatan mo‘ljal olsa olaversin, lekin to‘lov so‘mda bo‘lishi shart. Xorijga chiqmoqchi bo‘lsa, bemalol istalgancha miqdordagi pulni xorijiy valyutada kartasiga o‘tkazib berishadi banklarda. Rivojlangan xorij davlatlarida naqd xorijiy valyutani bizdagidek ulug‘lashmaydi va umuman yirik miqdordagi kupyuralarga shubha bilan qaraladi. Chunki, yirik miqdordagi kupyuralardan ularda asosan nolegal soha vakillari ko‘proq foydalanishadi.

Darhaqiqat, tan olish kerak naqd ko‘rinishdagi xorijiy valyutalar ko‘p hollarda aynan noqonuniy faoliyat yurituvchi shaxslarda, o‘zining qancha miqdorda mablag‘i borligini rasman hech kim bilmasligini xohlaydigan korrupsiya vakillarida, kontrabanda vakillarida, chayqovchi tadbirkorlar tomonidan tez-tez foydalaniladi. Chunki bu shaxslar naqd xorijiy valyuta(qattiq valyuta)ning kuchini bilishadi va uning nazoratdan tashqarida ekanligidan maksimal foydalanishadi. Ular naqdsiz ko‘rinishda xorijiy valyutalarni banklarda saqlaydigan bo‘lishsa, bunday katta miqdordagi mablag‘larga nisbatan shubhalar paydo bo‘lishidan qo‘rqishadi. Shuning uchun ham doimiy ravishda naqd valyutaning muomalasi barqaror bo‘lishini chin dildan istashadi. Aslida yashirin iqtisodiyot vakillarining aksar qismi faoliyati aynan naqd xorijiy valyuta bilan oldi-sotdi qilishni talab qilishini hisobga oladigan bo‘lsak, naqdsiz xorijiy valyuta tartibini takomillashtirish yashirin iqtisodiyotni kamaytirishga sabab bo‘ladi.

Buning uchun naqd valyutaning har qanday ko‘rinishda bo‘lishini to‘xtatish va shunday saqlanayotgan holatlar aniqlanganda davlat hisobiga musodara qilishni belgilash orqali amaldagi qonunning hayotda real amal qilinishiga erishish mumkin. Albatta, orangizda cheklash orqali yana naqd valyutani tasarruf etish erkinligimiz cheklanadi deydigan insonlar ham topiladi, biroq Biz iqtisodiyotni sog‘lom rivojlanishi uchun ham shunday yo‘l tutishimiz kerak. Bu yo‘l revolyutsion yo‘l bo‘ladi, rivojlangan davlatlar naqdsiz iqtisodiyotga evolyutsion yo‘l bilan erishishmoqda. Ammo, bu yo‘lni qo‘llash uchun avvalo banklardagi naqdsiz xorijiy valyuta tranzaksiyalari jarayonlarini mahalliy qismini tezkor bo‘lishi uchun xorijiy valyutalar aylanishi uchun ham milliy to‘lov tizimini joriy qilish, yetarli darajada xavfsizlik va integratsiya jarayonlari texnik talablarga javob beradigan texnologiyalarni tatbiq qilish lozim bo‘ladi. Avval xorijiy valyutada naqdsiz muomalani mukammal yo‘lga qo‘ygach keyinchalik milliy valyutadagi naqdsiz pul muomalasiga to‘liq o‘tish imkoniyatlarini ko‘rib chiqsa bo‘ladi.

Men aytayotgan taklif amalga oshishi amrimahol, chunki buning uchun ham texnik tomondan, ham ma'nan, ham iqtisodiy, ham ijtimoiy tomondan fikrlar va qarashlar shunga mutanosib va tayyor bo‘lishi kerak. Biroq, e