Ovqatlanish jarayonining fiziologik normalari va uning buzilish natijasida kelib chiqadigan kasalliklar

Ovqatlanish gigiyenasi.

• Ovqat hazm qilish tizimining umumiy tuzilishi.
• Ovqat hazm qilish tizimining yosh xususiyatlari.
• Organizmda modda almashinuvi.
• Ovqatlanish gigienasi.

BOLALAR VA O’SMIRLARDA OZIQ MODDALARNING FIZIOLOGIK EHTIYOJI (G/ 1 KUN HISOBIDA)

Bola yoshi	Jinsi	Oziq moddalar nomi
		oqsillar		Yog’lar		Uglevodlar
		jami	Mol yog’i	jami	O’simlik yog’i
6	-	68	44	68	10	272
7-10	-	79	47	79	16	315
11-13	O’gil bolalar	93	56	93	19	370
	Qizlar	85	51	85	17	340
14-17	O’smir yigitlar	100	60	100	20	400
	O’smir qizlar	90	54	90	18	360

OVQATNI OSHQOZONDA PARCHALANISHINI TURLARI

Mexanik
Kimiyoviy
Ovqat hazm qilish tizimi
Ingichka ichak
Yo’g’on ichak
To’g’ri ichak
Og’iz bo’shlig’i
Me’da
Qizil o’ngach
12 barmoqli ichar
Ovqatning
tarkibiy
qismlari
Yog’lar
Ugle
vodlar
Oqsillar
Suvlar
Vitamin
lar
Mineral
tuzlar

OSHKOZON KASALLIGI KELIB CHIQISHI ALIMENTAR OMIL

Alimentar omil - odatdagi ovqatlanish ritmini o’zgarishi, o’tkir ta’sirlovchi (qovurilgan, achchik, sho’r, dudlangan) taomlarni istehmol qilish natijasida shillik pardaning shikastlanishi gastrinni ko’p mikdorda ajralishini vujudga keltiradi, bu holat me’da gipersekretsiyasi bilan kuzatiladi. Ovqat hajmi ham ahamiyatli: ko’p miqdorda ovqatni qabul qilish natijasida me’daning mexanik cho’zilishi shira ajralishini kuchaytiradi.

DAVOSI

Oshqozon va o’n ikki barmok ichak yara kasalligini davolash konservativ va jarrohlik usullari bilan bajariladi. Asoratlanmagan yara kasalligida davolash konservativ vositalar yordamida muntazam kompleks ravishda, o’ziga xos holda (individual) o’tkaziladi. Jarrohlik usuli faqat asoratli xastalikda qo’llaniladi. Konservativ davo maqsadi xastalik zo’rayishini oldini olish, hamda yara nuqsoni bitishini tezlashtirishdan iborat. Konservativ davolash patogenetik tamoyil (printsip) asosida bajariladi: mehda shirasi ajralishini pasaytirish, uning tarkibidagi xlorid kislotasini va pepsinni biriktirib olish, shilliq parda himoya faoliyatini, xujayralar regeneratsiyasini va mahalliy qon aylanishni sozlash, xelikobakter piloriga qarshi antibakterial moddalarni ko’llash tavsiyaqilinadi.

Ovqatlanish buzilishining turlari
Anoreksiya
Bulimiya
Sisero
Poligofiya
Akoriya
Uglevodlar almashinuvi. Uglevodlar organizmda asosiy energiya manbai bo’lib hisoblanadi. 1 g, uglevod parchalanganda 4,2 kkal. energiya ajraladi. Bir sutkslik energiyaning 50% uglevodlar hisobiga xosil bo’ladi.
Oqsillar almashinuvi. Oqsillar, ya’ni proteinlar odam organizmning sog’lom, normal o’sishi, sog’lig’i va rivojlanishida muhim rol o’ynaydi. Ular organizmda ikki xil fiziologik vazifani bajaradi, ya’ni plastik va energik.
Yog’lar almashinuvi. Yog’lar hujayralarda bo’lib, oqsillar singari plastik va energetik vazifani bajaradi. 1 g. yog’ parchalanganda 9,3 kkal. energiya ajratadi.
Yog’lar ikki hil bo’ladi: hayvon, o’simlik.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. М.Н. Валихонов “Биокимё”, 2010 йил.

2. Тўрақулов “Биокимё”

3. Қосимов А., Қўчқоров Қ, Тешабоев Т., Биокимё