O’UM2020-Biznes rejalashtirish O. A. Amanov O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

∆I
s
 =(T
1
 –T
2
 )xQ
n
 / F
s
 xK
minb
 
bu yerda: 
T
1 
va T
2
 – tashkiliy–texnik tadbirlardan oldingi va keying  mahsulot birligining 
mehnat sarfi yoki sig’imi, soat. 
Hisoblarni rejadagi ishchilar sonini aniqlashda davom ettiramiz: 
I
sr
 =I
sd
 -∆I
s
 
Bir ishchiga to’g’ri keluvchi rejalashtirilgan mehnat unumdorligi aniqlanadi. 
sх
r
u
I
М
m(r)
)
(
Т

 
Bir  ishchiga  to’g’ri  keluvchi  rejalashtirilgan  mehnat  unumdorligining  o’sishi 
aniqlanadi. 
∆M
u
=M
u(r)
-M
k(b)
/M
u(b)
x100 
Ikkinchi yondashuv ishchilar soni indeksiga asoslanadi. 
I
sr
=I
s(b)
x I
(i)
 
bu yerda: 
I
s(b) 
– bazis davridagi ishchilar soni; 

---

Muallif - O.A.Amanov 
 
I
(i) 
– ishchilar sonining o’zgarish  indeksi. 
Ishchilar  soni  indeksi  mahsulot  ishlab  chiqarish,  mehnat  unumdorligi,  mehnat 
sig’imi va o’rtacha ish haqi kabi ko’rsatkichlar dinamikasiga bog’liqdir. 
Qisqacha xulosalar 
Korxonada  jami  ishlovchilar  ikki  guruhga  bo’linadi,  ya’ni  birinchi  guruhga 
ishlab chiqarishda band bo’lgan xodimlar va ikkinchi guruhga noishlab chiqarishdagi 
xodimlar  kiradi.  Ishlab  chiqarishda  band  bo’lgan  xodimlar  ham  o’z  navbatida  7 
toifaga  bo’linadi:  rahbarlar,  mutaxassislar,  xizmatchilar,  ishchilar,  kichik  xizmat 
ko’rsatuvchilar, qoravullar va o’quvchilar. 
 
Korxonada  ishlovchi  ishchilar  sonini  rejalashtirishda  boshlang’ich 
ma’lumot bo’lib natura ifodadagi ishlab chiqarish hajmi, mehnat me’yorlari, ish vaqti 
byudjeti hisoblanadi. 
 
Ish  vaqti balansi  har  yil  hisoblanib,  ishchilar sonini,  ularga to’lanadigan 
ish haqi miqdorini aniqlashda asos bo’lib xizmat qiladi. 
 
Korxonada  ishlovchilar  sonini  rejalashtirishda  ishlovchilar  toifalarining 
ratsional  asosligiga  erishish,  ishchilar  ulushining  oshishi  va  boshqaruv,  xizmat 
ko’rsatuvchi xodimlar miqdorini kamaytirishga erishish zarur.