Открытия в области биологии

Farg`ona viloyati Quva tumani 19- umumiy o`rta ta`lim maktabi biologiya fani o`qituvchisi Mannonova Sohibaning “Matritsali sintez reaksiyalari” mavzusidagi Taqdimoti

Mavzu: Matritsali sintez reaksiyalari

DNK sintezi- reduplikatsiya

 

• DNK sintezi- reduplikatsiya
• RNK sintezi- transkripsiya
• Ginetik kod, oqsil biosintezi-translyatsiya

Reja:

Matritsali sintez reaksiyalari – genetik axborot asosida biopolimerlar sintezlanishi hisoblanadi.

Matritsali sintez reaksiyalari – genetik axborot asosida biopolimerlar sintezlanishi hisoblanadi.

Genetik axborot DNK molekulasidagi nukleotidlar ketma-ketligida ifodalangan.

Irsiy axborotni nasldan naslga o`tkazish DNK molekulasining fundamental xususiyati – reduplikatsiyasi bilan bog`liq.

DNK reduplikatsiyasi

Irsiy axborotni nasldan naslga o`tkazish DNK molekulasining fundamental xususiyati – reduplikatsiyasi bilan bog`liq.

• Reduplikatsiya – DNK molekulasining ikki hissa ortishi hisoblanadi..
• Reduplikatsiya – polimeraza fermenti ishtirokida va ATF energiyasidan foydalanib amalga oshiriladi. Bu jarayon hujayra sikli interfaza bosqichining sintez davrida sodir bo`ladi

DNK ning tuzilishi

RNK sintezi – transkripsiya Transkripsiya – DNK molekulasidagi nukleotidlar tartibi shaklida yozilgan axborotni i-RNK ga ko`chirib o`tish hisoblanadi. RNK lar DNK molekulasining kichik bir qismiga to`g`ri keladi. Bitta DNK molekulasida yuzlab, minglabi-RNK, t-RNK, r-RNK lar sintezlanishi mumkin. Transkripsiya jarayoni yadroda amalga oshadi

Yadrodagi transkripsiya jarayoni

20 xil aminokislotaning DNK molekulasidagi 4 xil nukleotidlar yordamida ifodalanishi genetik kod deb ataladi.

20 xil aminokislotaning DNK molekulasidagi 4 xil nukleotidlar yordamida ifodalanishi genetik kod deb ataladi.

Genetik kod 1962-yili Amerika bioximiklari M.Nirenberg va S.Ochaolar tomonidan aniqlangan.

DNK tarkibida 4 xil nukleotidlar bo’lishi nazarda tutilsa, =64 ta kod hosil bo’ladi

•  

Genetik kod

Genetik kod xususiyatlari

• 1. Har bir aminokislotani nukleotidlar tripleti kodlaydi.
• 2. Har bir treplet bitta aminokislotani ifodalaydi
• 3. Bitta aminokislotani bir necha triplet kodlashi mumkin.
• 4. Genetik kod barcha tirik organizmlar uchun universal
• 5.Genetik kodning 61 tasi “ma’noli”. UGA, UAA,UAG aminokislotalarni ifodalamaydi. Bu tripletlar terminatorlar deyiladi. Terminatorlar oqsil biosintezini yakunlovchi kodonlar hisoblanadi

Genetik kod

Oqsil biosintezi bosqichlari

DNK replikatsiya DNK transkripsiya va-RNK translyatsiya

OQSIL

Oqsillarning biologik vazifasi asosan aminokislotalarning oqsil molekulasidagi o’rni yani, ularning ketma-ketligi bilan aniqlanadi. Binobarin bunday molekulalar biosintezi oldindan belgilangan reja bo’yicha amalga oshish kerak. Bunday reja DNK molekulasida 4 xil nukleotidlarning yordamida yozilgan bo’lib, u oqsil molekulasining nusxasi yoki qolipi deb yuritiladi

Translyatsiya – irsiy axborotni i-RNK tilidan aminokislota tiliga tarjima qilish

Translyatsiya – irsiy axborotni i-RNK tilidan aminokislota tiliga tarjima qilish

Translyatsiya jarayoni ribosomada kechadi.

Translyatsiya jarayonida RNK dagi axborot asosida ribosomalarda oqsil molekulasining birlamchi strukturasi hosil bo`ladi.

Ribosomalar i-RNK ning oqsil sintezi boshlanadigan uchi bilan bog`lanadi.

AUG tripleti “start kodon” deyiladi

Oqsil biosintezi jarayoni

Oqsil biosintezi 2 bosqichdan iborat transkripsiya va translyatsiya

Translyatsiya nukleotidlar ketma ketligining aminokislotsalar ketma-ketligiga o’girilishi. t-RNK dagi nukleotidlar ketma-ketligini aminokislotalar ko’rinishida namoyon bo’lishiga translyatsiya deyiladi.

мRNK

А

Г

У

У

Ц

А

У

Ц

А

А

Г

У

а/к

а/к

а/к

У

У

Г

А

Ц

У

У

Г

Ц

 

E’tiboringiz uchun

rahmat !