O’tkazgich metallar

Metallarning asosiy xossalari

Metallarning nomi		Zichligi, x10^3, kg/m^3			CErish harorati,		KSolishtirma issiqlik sig’imi, J/kg		Chiziqli kengayishi TKl,x10^6K^-1				Solishtirma  QarshilikmmkOm		Elektron Larning chiqishi eV				Qayishqoqlik moduli, GP
Simob		13,60			-38,9		138		61,0				0,958		4,5				-
Natriy		0,97			97,6		1260		70,0				0,046		2,3				10
Litiy		0,53			186,0		3620		-				-		-				4,9
Qalay		7,31			232,0		226		23,0				0,120		4,4				54,0
Qo’rg’oshin		11,4			32,0		130		29,0				0,210		-				15,7
Ruh		7,14			420,0		90		31,0				0,059		-				92,2
Magniy		1,74			651,0		1040		26,0				0,045		3,6				44,3
Alyuminiy		2,7			657,0		922		24,0				0,028		4,3				70,8
Bariy		3,5			710,0		268		17,0				0,500		-				12,6
Kumush		10,5			961,0		234		19,0				0,016		4,4				80
Oltin		19,3			1063		126		14,0				0,024		4,8				77,5
Mis		8,94			1083,0		385		16,0				0,017		4,3				129
Berilliy		1,85			1284,0		200		13,0				0,04		3,9				287
Nikel		8,9			1455,0		444		13,0				0,073		5,0				196
Temir		7,87			1535,0		452		11,0				0,098		4,5				211
Palladiy		12,1			1554,0		243		12,0				0,110		-				121
Titan		4,5			1724,0		577		8,1				9,480		-				104
Xrom		7,1			1850,0		-		6,5				0,210		-				245
Platina		21,4			1770,0		134		9,0				0,105		-				170
Volfram		19.3			3380,0		218				4,4		0,055				4,5				Molibden				10,2		2620,0		264		5,0		0,057		4,2		294
																					Tantal				16,7		2850,0		142		6,5		0,35		4,1		177
																					407

 Turli xil metallar uchun elektronlarning betartib issiqlik harakat tezligi _u  qiymatining o’sishiga olib keladi. taxminan bir xildir. Shu sababli, solishtirma o’tkazuvchanlik qiymati elektronlar erkin bosib o’tgan yo’lning o’rtacha tezligi va o’tkazgich materialining tuzilishiga bog’liq bo’ladi. Nisbatan to’g’ri kristall panjarali sof metallarning solishtirma qarshiligi eng kichik qiymatga ega. Agar metall tarkibiga qo’shimcha kiritilsa, uning kristall panjarasi deformatsiyalanib, qiymatini o’sishiga olib keladi.
Harorat ko’tarilishi natijasida metal o’tkazgichdagi zaryad eltuvchilar soni (ozod elektironlar konsentrantsiyasi )o’zgarmay qoladi.Lekin kiristal panjara tugunlar tebranishining kuchayishi tufayli elektir maydoni ta’siri natijasida harakatlanayotgan ozod elektironlar tobora ko’proq tasirlarga duch keladi , yani kamayadi. Bunda elektronlarning siljuvchanligi pasayadi , natijada metallning solishtirma o’tkazuvchanligi kamayadi va solishtirma qarshiligi ortadi.
Metallar (masalan, mis) qattiq holatdan suyuq holga o’tganida ularning solishtirma qarshiliklari ortadi. Metall qotishmalari tarkibiga qo’shimcha kiritilishi oqibatida ularning tarkibi buziladi va solishtirma qarshiligi ortadi. Ikki metallni birgalikda eritib, so’ng sovitilsa, ular kristallanadi va bir metall atomlari ikkinchisining kristalli panjarasiga kiradi. Egri chiziqning yuqori qiymati qotishma birikmalarining ma’lum nisbatiga to’g’ri keladi. Bu holatda _ koeffitsienti ham ma’lum qonuniyat bo’yicha o’zgaradi. _ koeffitsienti sof metallarda nisbatan yuqori bo’ladi.