O’tibdo’ Sana 09 «Ona tili» 7-sinflar uchun 6-Sinfda o'tilganlarni takrorlash

So’zga gumon ma’nosini yuklovchi -dir qo’shimchasi gumon yuklamasi hisoblanadi.
Bu yuklama -man, -san qo’shimchalari qatorida turuvchi uchinchi shaxs qo’shimchasi -dir bilan shakldoshdir. -dir yuklamasi urg’u olmaydi.
252-mashq. Gumon yuklamali gaplarni yozing.
1. Suv hayot manbaidir. 2. «o’lsa o’lgandir, bunga nima janjal!» — deb qo’ydi tag’in birov. (Abdulla Qodiriy) 3. Urug’ingdir, aymog’ingdir, Biror og’zi maymog’ingdir, Ulardan ham tonasanmi? Bu osonmi? Bu osonmi? (Masal) 4. Furqatning «Sayding qo’yaber, sayyod» musaddasi asl mazmuni bilan erk va ozodlikka chorlovchi madhiyadir. («(O’zbek adabiyoti»)
253-mashq. Nuqtalar o’rniga zarur yuklamalarni qo’yib gaplarni yozing.
1. So’finikiga o’t ketibdi...? — hovlida Xolmo’minning shang’illagan ovozi eshitildi. (Sh. Bo’tayev) 2. U ba’zan yonida men o’tirganimni... unutib, uzoq-uzoq xayol surib qolardi. (S. Zunnunova) 3. Qarshiligi ko’rinib turibdi-..! (A. Qahhor) 4. Ikromjon yuragi shuv etib ketdi. Uni kimdir... elektr toki bilan urgandek bo’ldi. (Said Ahmad) 5. Qachondan beri qiynaydi..! (Asqad Muxtor)
Yuklamalar: -mi, -ku, go’yo, -ya.
255-mashq. Uyga vazifa. O’qing. Yordamchi so’zlarni aniqlang.
so’z yoki so’zlar orqali ifoda etiladigan fikr gapdir. Boshqacha aytganda, uni mantiq ipiga tizilgan so’zlar marjoni deyish ham mumkin. Bu marjon mazmun yuzakiligi yoki teranligiga qarab, ko’z-munchoqlar tizimi yoki bir shoda marvarid ham bo’ladi. Shu o’rinda ta’kidlab o’tish ham lozimki, eng qadimgi turkiy so’zlar qisqa, lo’nda - bir bo’g’inli bo’lgan: bosh, qosh, ko’z, qo’l, kul, bor, yot, o’t va hokazo. Boshqacha aytganda, ajdodlarimiz bir so’z ila fikrni to’la ifodalay olganlar va bu xislat biz avlodlarga to hanuz meros bo’lib kelayotir. Masalan, «kel» degani buyruqdan tashqari, o’zi tomonga chorlash ma’nosini ifodalasa, «ket» deganda o’zidan uzoqlashtirish ma’nosi bildirilgan.Xuddi so’z kabi gapning ham turi va xili, matndagi o’rniga qarab ma’nolari ko’p. («Vatan tuyg’usi)