O’tgan va qaytgan oq yorug’likda nyuton xalqalari

Tajriba qurilmasi 

Izoh: 

Agar  Nyuton  xalqalari  uchun  shisha  plastinaga  ta’sir  qilayotgan    bosim    juda  

yuqori  yoki  asimmetrik  bo’lsa,  shisha  plastinalar doimiy deformasiyalanishi 

yoki  shikastlanishi  mumkin.  Nyuton    xalqalari    uchun    shisha    plastinalarni  

sozlashda qo’llaniladigan o’yiqli  vintlarni  burishda  juda  ehtiyot bo’ling.  Tajriba 

qurilmasi Rasm.3 da tasvirlangan. Ikkita S1  va  S2  nurni ajratgichlar yordamida, 

Nyuton  xalqalari  qo’shni    devorga    proyeksiyalanadi.    Bu    esa  interferension  

hodisalarni    bir    vaqtda    kuzatishga    va  shu    bilan    ularni    bir  -  biri    bilan  

taqqoslashga  imkon beradi. 

 

Rasm. 3  O’tgan va qaytgan  yorug’likda Nyuton xalqalarini  bir vaqtda kuzatish 

uchun tajriba qurilmasi. 

H: galogen lampa 

LP yassi-qavariq linza va  shisha plastina 

S1, S2 nur ajratgichlar 

L1, L2 xalqalarni shaklllantirish uchun linzalar 

Optik  kursini devordan taxminan  2,0 m  masofada parallel qilib o’rnating. 

Rasm.3  da  keltirilganidek,  galogen  lampani  H  optik kursiga joylashtiring. 

S1    nur    ajratgichni    galogen    lampadan    30    sm    masofada  optik    kursiga  

joylashtiring  va  uni   45  °  burchak  ostida to’g’irlang. Galogen  lampani  H  

yoqing  va   uni  nur  ajratgichga yo’naltiring. 

Rasm.3    da    keltirilganidek,    nayezdnik    va    konsoldan  foydalanib,    linzani    L1  

bevosita   nur  ajratgich  S2  oldiga joylashtiring.   

Nyuton    xalqalari    uchun    shisha    plastinalarni    optik    kursiga  S1    nur  

ajratgichdan  taxminan  16  sm  masofada joylashtiring(plastinadan  masshtab  S1  

nur  ajratgich yo’nalishida ko’rsatilishi kerak)  

---

Nyuton xalqalari uchun shisha plastinalarli nayezdnikni nur ajratgich  tomon,  to  

L1  linza  orqali  devorda  xalqasimon tasvir paydo bo’lmaguncha siljiting.   

Buning    uchun    oldin    Nyuton    xalqalari    uchun    shisha  plastinalarli    o’yiqli  

vintni  bo’shating  va  keyin  ehtiyotkorlik bilan qotiring.  

a)  shisha  plastinalar  tutashadi  (ya’ni  hali  hech  qanday interferension  xalqalar  

markazdan    chiqmaydi    va    qaytgan  yorug’likning  eng  ichki  halqasi  qoramtir 

bo’ladi.) 

b)  xalqasimon  sistema  aynan  masshtabning  markazida joylashadi (Xalqasimon    

sistema  doimo aylanayotgan vint yo’nalishida siljiydi 

Agar    zarur    bo’lsa,    L1    linzani    to    xalqasimon    tasvirning  devordagi  obrazi 

keskin bo’lmaguncha siljiting.   

L1  linzani  Nyuton  xalqalari  uchun  shisha  plastinalarli nayezdnikdan taxminan 

20  sm  masofada  joylashtiring.  S2    nur    ajratgichni    optik    kursiga      Nyuton  

xalqalari  uchun shisha  plastinadan  taxminan  35  sm  masofada joylashtiring. 

Nur    ajratgichni    optik    o’qqa    nisbatan    45°    burchak    ostida  shunday  

to’g’irlangki,    lampa    yorug’ligi    qaytgan    yorug’lik  interferension  manzarasi 

oldida sezilsin. L1  linzani  S2  nur  ajratgich  tomon  to  o’tgan  yorug’likning 

xalqasimon  tasvir  obrazi  (  va  masshtabi)  keskin bo’lmaguncha siljiting.