O'ta Osiyolik allomalar ijodidda ilimlar tasnifi Reja


Abu Abdullo Muhammad Ibn Muso al - Xorazmiy



Download 30,49 Kb.
bet2/10
Sana25.06.2022
Hajmi30,49 Kb.
#701744
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
Ix-xii asrlarda yashab ijod Qilgan O‘rta Osiyolik buyuk allomala

Abu Abdullo Muhammad Ibn Muso al - Xorazmiy. (783-850yy) Buyuk mutafakkir va olim al-Xorazmiyning arifmetika va algebraga doir «Kitob al-jabr val mukobala» (To’ldirish va qarama-qarshi qo’yish haqida kitob) asari matematika fanida yangi davrni boshlab beribgina qolmay, balki uning keyingi asrlardagi taraqqiyotiga ham katta asos bo’ldi. «Hind arifmetikasi haqida kitob» asari tufayli avval Sharq xalqlari, so’ngra esa Evropa xalqlari ham Qadimiy Hindistonning katta yutug’i-o’nli pozitsiyasi hisoblash sistemasi bilan tanishdilar. (XII asrda lotin tiliga o’girilgan). Al-Xorazmiyning «Kitob surat al-arz» (erning surati) asari geografiyaga, «Astronomik jadvallari» astronomiyaga oid bo’lib, ular muallifning nomini jahonga yoydi. Shuningdek, «Kuyosh soatlari to’g’risida risola», «Tarix risolasi», «Usturlab haqida risola», «Musiqa risolasi» singari ajoyib asarlari olimga katta shuxrat keltirdi, uning nomini abadiylashtirdi. Al-Xorazmiyning «Al-jabr val muqobala» asari keyinchalik Evropada «Algebra» deb yuritila boshlandi. Uning astronomiyaga oid asari esa faqat Sharqda emas, balki G’arbda ham asronomiya fani rivojida katta rol o’ynadi.
Abu Ali Ibn Sino (980-1037 yil) Buxoroning Afshona qishlog‘ida tug‘ilib o‘sgan Abu Ali jahon madaniyati, ilm-fani xazinasiga bebaho hissa qo‘shgan buyuk siymolardan biridir. U falsafa, mantiq ruxshunoslik, adabiyotshunoslik, she’riyat, musiqa, geologiya, minerologiya, fizika, matematika, tibbiyot, astronomiyaga oid yuzlab asarlar yaratdi. Abu Alining ilmiy qiziqishlari doirasi shu qadar keng bo‘lganki, uning 40 dan ziyod tibbiyotga, 30 ga yaqin astronomiya va tabiatshunoslik fanlariga, 185 ta falsafa, mantiq va ilohiyotga bag‘ishlangan asarlar yaratgani ma’lum. («Istoriografiya obhestvenno‘x nauk v Uzbekistane». «Bibliograficheskiye ocherki» T. «Fan» 1974 g. str. 30 )Qoxiralik arab olimi Shox ota Kanavotiyning «Ibn Sino ta’riflari» asarida esa Ibn Sinoning 876 ta qo‘lyozma asarlari ro‘yxati keltirilgan. (A.Irisov. «hakim Ibn Sino» T. «O‘zbekiston» 1992 yil 82 bet). U o‘zining ko‘p jildlik «Tib qonunlari» nomli geniral asarida Movaraunnahrda rivojlangan amaliy va nazariy tibbiyot natijalarini umumlashtirgan, uni qo‘shni Sharq mamlakatlari tibbiyoti bilan boyitib, bir butun tizimga keltirgan. Abu Ali 800 ga yaqin dorini sinchiklab o‘rganib chiqqan va ulardan unumli foydalanish tavsiyalarini bergan. U ishlatgan 396 xil o‘simlikdan 165 tasi hozirgi zamon tibbiyotida qo‘llanilmoqda. 100 tasi esa Sobiq Ittifoq farmonologiyasiga kiritilgan. (A.A.Qodirov «O‘rta Osiyoda meditsinaning paydo bo‘lishi» T. «Ibn Sino» nashriyoti. 1990 yil 58 bet). Ibn Sino qomusiy olim bo‘lishi bilan birga, iqtidorli shoir va adib ham bo‘lgan. «Qush risolasi», «Salomon, va Ibsol», «Yusuf qissasi» asarlari hamda ko‘plab g‘azal, ruboiy va she’riy dostonlari adabiyotimizda alohida o‘ringa egadir. U musiqaga bag‘ishlangan 3 ta alohida risola yaratib, musiqaning inson salomatligini tiklashdagi ta’sirini asoslab bergan va musiqaterapiya yo‘nalishiga asos solgan.2
.

Download 30,49 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish