|
Guliston davlat universiteti pedagogika fakulteti pedagogika va psixologiya yo’nalishi 54-18 guruh talabasi butayeva gulinisoning hayot faoliyati xavfsizligi fanidan tayyorlagan taqdimot ishi yong`in - bu nazorat qilib bo`lmaydigan hodisa bo`lib, bebaho moddiy va madaniy boyliklarni bir daqiqada yo`q qiluvchi, atrof-muhitni izdan chiqaruvchi ofat. Ayniqsa u fuqarolarning joniga kulfat keltiruvchi favqulotdagi vaziyatdir.
MAVZU: O’T O’CHIRISH VOSITALARI VA ULARNING QO’LLANISHI
Barcha qurilish materiallari o`tga chidamliligiga ko`ra 3 ga bo`linadi: A) Yonmaydigan (beton, pishiq g`isht, Marmar); B) Og`ir yonuvchan (yuqori harorat ta`sirida qiyinchilik bilan uchqunlanadigan, faqat olov manbai bo`lgandagina yonadigan materiallar, DVP, DSP); C) yonuvchan (yog`och materiallar, plastmassa, qog`ozlar va boshqalar). Portlash - bu qisqa vaqtda chegaralangan hajmdagi, katta miqdordagi quvvatning ajralib chiqishi tushuniladi yoki portlash suyuqliklarining, portlovchi moddalarning kuch yoki issiqlik ta’sirida o‘zi joylashgan hajmiga sig‘may qolishi tufayli otilib chiqadigan hodisadir. Odatda portlash gazlarning qattiq qizishi oqibatida, yuqori bosim hosil qilib kuzatiladi. Portlashlar asosan yong‘in va portlash xavfi bor ob’yektlarda sodir bo‘lib, uning oqibatida yong‘inlar kelib chiqishi mumkin. Portlovchi moddalar saqlanadigan omborlar, ular bilan bog‘liq bo‘lgan ob’нektlar portlash xavfi bor ob’yektlar hisoblanadi. Bularga mudofaa, neft va neft mahsulotlarini qayta ishlab chiqaruvchi-saqlovchi, kimyoviy, gaz, paxta, qog‘oz, non mahsulotlari, engil sanoat korxonalari, ular ishlab chiqargan tayyor mahsulotlarni saqlovchi omborxonalar kiradi. Hozirgi kunda O‘zbekiston hududida 500 dan ziyod ishlab chiqarish tarmoqlarida portlash va yong‘in chiqish xavfi mavjud. Portlatuvchi omillarga: kimyoviy (portlovchi moddalar), yadroviy (yadroviy qurollar), mexanik (yuqori bosimli suyuqliklar saqlaydigan idishlarni yorilishi), elektromagnit (uchqun razryadi va lazyer uchquni) va boshqalar kiradi. Yong`in o`chirish vositalari va ulardan foydalanish. Yong'inni o'chirish vositalari olov va yong'inni o'chirish uchun ishlatiladi. Olov va yong'inlarni o'chirishning asosiy usullari quyidagilardir: 1.Yonayotgan sirtlarni sovutish(tarqatish va lokalizatsiyani oldini olish). 2.Havoda izolyatsiya qilish(oksidlovchi vositalarni to'sib qo'yish) 3.Yonuvchan zonadan yonuvchan materialni olib tashlash. Yonishni to'xtatishni asosiy belgisiga ko'ra,o'chirish moddalari quyidagilarga bo'linadi: 1.Sovutish ta'siri(suv,qattiq karbanat angidrid) 2.Suyultiruvchi ta'sir(yonuvchan bo'lmagan gazlar,suv bug'lari,mayda suv zarrachalari) 3.Izolyatsion harakatlar(har xil turdagi havo - mexanik ko'pik,yirik bo'lmaydigan,yonmaydigan materiallar,qattiq mato materiallari). 4.Ingibir ta'sir(yonish reaksiyasining kimyoviy usulda kamaytirish-metilen bromid,etil bromid.) Sovutgich sifatida suv eng ko'p qo'llaniladigan modda.Suvning yong'inga qarshi ta'siri juda yuqori.Suvning katta issiqlik quvvati va bug'ni suvga aylantish uchun katta miqdorda issiqlik sarflanishi kerakligi belgilanadi. Suv yonuvchan moddaga kirib,bug'lanish uchun issiqlikni oladi,shu bn birga yonuvchan moddalar haroratini pasaytiradi.Bug'ga aylantirilganda suv yonish uchun kerak bo'lgan kislarodning nisbatlarini o'zgartiradi va yonish to'xtaydi.Shu bn birga bug' yonib turgan moddaga havo kirib borishini oldini oladi.Yonuvchan moddalarni namlantiruvchi suv moddalarning yonishini qiyinlashtiradi,chunki su bug'langanda modda harorati 100°Cdan yuqori bo'lmaydi va natijada bu modda yonmaydi.Oqim shaklidagi suv mexanik kuch bo'lib olovni uradi.Shu bn birga yonayotgan elektr simlarini va elektr jihozlarini suv bn o'chirishga harakat qiluvchi har qanday kishiga elektr o'tkazuvchanligi va qisqa tutashuvlar,elektr toki urishi mumkinligi sababli yonib turgan elektr simi va elektr jihozlarini suv bn o'chirish mumkin emasligini eslatish lozim.Yonuvchan suyuqliklarni (neft mahsulotlari,yog'lar,laklar va boshqalar) suv bn o'chirmang.Chunki ilar suvdan yengilroq va suv yuzasi bo'ylab tarqalishi yonish maydonini oshiradi. Yong'inga qarshi izolyatsiya vositalari yonuvchan materiallarni o'chirish uchun keng qo'llaniladi.Ularning asosiy vazifasi oksidlovchi moddalarni (kislorod,yonuvchi bug'lar va gazlarni)yonish zonasiga kirishni to'xtatishdir.Izolyatsiya qiluvchi vositalar sifatida ko'pik,qum,talk,yong'inga qarshi changlar,shuningdek qattiq mato materiallar (asbest,tuval,gilam va boshqa yonmaydigan mato)ishlatiladi. Qum va tuproq yong'inni o'chirish uchun muvaffaqiyatli ishlatiladi,ayniqsa suyuqlik yoqilganda. Qum va tuproq belkurak bn yonayotgan modda ustiga otilib,olovni urib,havodan kelishini oldini oladi.Suyultiruvchi moddalar yonuvchi bug'lar va gazlarni yonmaydigan holatga keltiradi,yoki havodagi kislorod miqdorini yonishini qo'llab-quvvatlamaydigan konsentratsiyaga kamaytiradi. Xonada suyultiruvchi moddalar kiritilganda bosim ko'tariladi,havo almashtiriladi va u kislorod bn yonadigan va yonmaydigan gazlarning konsentratsiyasi orttiriladi.Asosiy yong'inga qarshi uskunalar qo'lda ishlaydigan o't o'chirish asboblari,oddiy yong'inga qarshi vositalar va portativ yong'inga qarshi uskunalarni o'z ichiga oladi. Yong'inga qarshi vositalar orasida yong'in va duradgor boltalari,lom,ilgak,bagor, bo'ylama va ko'ndalang arra,uchli va uchsiz belkurak va elektr simlarni kesish uchun uskunalardan foydalaniladi. Yong'inga qarshi vositalar orasida yong'in va duradgor boltalari,lom,ilgak,bagor, bo'ylama va ko'ndalang arra,uchli va uchsiz belkurak va elektr simlarni kesish uchun uskunalardan foydalaniladi. Boltalar yengil tuzilmalarni ochish,olib tashlashda, lom tuzilmalarni ochish va teshiklar ochish va boshqa ishlarni qo'lda ishlatish uchun ishlatiladi.Yong'in bagori asosan tuzilmalarni demontaj qilish uchun mo'ljallangan.Yong'in ilgaki qiyin joylarga kirish uchun tuzilmalarni sindirishga xizmat qiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
