68
труба деворлари яқинидаги босими диафрагмадан
олдин бироз ортади ва
диафрагмадан сўнг оқимнинг энг торайган жойида минимумгача камаяди. Сўнгра,
оқим кенгайиб, труба деворлари яқинидаги босим ортиб боради, лекин у бошланғич
қийматига етиб бормайди. Босимнинг бир қисмини йўқолиши (Р
П
), энергиянинг
ишқаланиш ва уюрмаларни енгишга сарфланиши орқали тушунтирилади.
Босимнинг труба ўқидаги ўзгариши труба деворлари ёнидаги қийматига мос келади
(диафрагма зонаси бундан истисно). Торайтириш қурилмасида ҳосил бўлаётган
босимлар фарқи Р
1
1
-Р
1
2
трубадан ўтаётган модда сарфига боғлиқ катталик
ҳисобланади.
Сиқилмайдиган суюқликлар учун хажм ва масса бирлигидаги сарф тенгламаси
қуйидагича бўлади:
G
хажм
=
α
S
0
ρ
)
P
-
(
2
1
2
1
1
P
м
3
/с;
G
мас
=
α
S
0
)
P
-
(
ρ
2
1
2
1
1
P
кг/с;
Бу ерда
α
- сарф коэффициенти (s
0
, s
1
кўндаланг
кесимга ва v, v
1
тезликларга
боғлиқ);
S
0
– диафрагма тирқиши кўндаланг кесим юзаси;
ρ – суюқлик зичлиги.
Сарф коэффициенти
α
оқим кесим юзаси бўйича тезликнинг суюқлик
қовушқоқлигига ва уни труба деворларига ишқаланишига боғлиқлиги
сабабли бир
текис тақсимланмаганлигини, ҳамда босимни оқим марказида эмас труба деворлари
ёнида ўлчанаётганлиги ва ноаниқ оқимнинг энг кичик кесим юзаси S
2
ўрнига S
0
кесим юзасини қабул қилинишини ҳисобга олади.
Газлар ва буғлар учун сарф тенгламаси қуйидагича бўлади:
G
об
=
α ε
S
0
ρ
)
P
-
(
2
1
2
1
1
P
м
3
/с;
G
мас
=
α ε
S
0
)
P
-
(
ρ
2
1
2
1
1
P
кг/с;
ε
- ўлчанаётган мухитнинг кенгайишини ҳисобга олувчи коэффициент (кенгайиш
коэффициенти);
ρ- диафрагма олдидаги мухит зичлиги.
Оқим характери ва босимларнинг тақсимланиши ҳамма торайтириш
қурилмаларида ҳам бир хил бўлади (расм 65). Соплоларда
босимнинг камайиши
фақат соплодан кейин бўлганлиги сабабли улардаги босимнинг йўқолиши Р
П
диафрагмалардагидан кам бўлади. Сопло Вентуридаги босимнинг йўқолиши ундан
ҳам кам бўлади, чунки уларнинг профили торайтириш қурилмасидан ўтаётган оқим
кесим юзасига яқин бўлади.
Расм 65.
69
Ҳамма торайтириш қурилмалари учун босимлар фарқи ўзгарувчан сарф ўлчаш
усулларнинг асосий тенгламалари ва назарияси бир хил. Фақат тенгламалардаги
баъзи коэффициентлар қийматлари бир-биридан фарқлидир. Бу торайтириш
қурилмалари труба диаметри 50 мм (Д > 50мм) дан катта бўлган
холларда
ўрнатилади.
Бу усул билан сарфни ўлчашда торайтириш қурилмаси билан 8; 10; 12мм
диаметрли уловчи трубкалар ёрдамида уланган дифманометрлар ишлатилади.
Ўлчаш комплектига ўлчанаётган мухит турига, унинг хусусиятига қараб қўшимча
қурилмалар киритилади. Масалан, буғ сарфини ўлчашда кондесацион идишдан,
агрессив мухит сарфини ўлчашда ажратувчи идишдаш фойдаланилади.
Бундан
ташқари, дифманометр қайерга ўрнатилишига қараб (трубадан пастдами ёки
тепадами), газ йиғгичлар ва тиндиргич (отстойник)лар ишлатилади.
Do'stlaringiz bilan baham: