Основные понятия об измерениях и измерительных приборах



Download 9,08 Mb.
Pdf ko'rish
bet18/97
Sana24.02.2022
Hajmi9,08 Mb.
#192789
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   97
Bog'liq
КИПиА

 
 
 


30 
ТЕРМОЭЛЕКТРИК ПИРОМЕТРЛАР 
 
Термоэлектрик пирометрлар 
Температурани термоэлектрик пирометрлар билан ўлчаш термоэлектрик 
эффектга асосланган. Икки ёки бир нечта хар хил жинсли ўтказгичлардан ташкил 
топган берк занжирида, агар ўтказгичлар уланган (ковшарланган) жойларининг 
камида иккитасида температура хар хил бўлса, электр токи хосил бўлади. 
Икки хар хил жинсли ўтказгичлардан ташкил топган занжирга терможуфт 
дейилади. Ўзгарувчан температурага (t) эга бўлган ковшар иссиқ ишчи ковшар ва 
ўзгармас температурага (t
0
) эга бўлган ковшар совуқ ковшар дейилади. А ва В 
ўтказгичлар термоэлектродлар дейилади. 
Термоэлектрик эффект металларда эркин электронлар мавжудлиги билан 
тушунтирилади. Эркин электронлар сони ўтказгич турига (жинсига) ва унинг 
температурасига боғлиқ бўлади.
19-расм 
Фараз қилайлик, А металда В металдагидан кўпроқ эркин электронлар мавжуд 
(19-расм) ва шу сабабли А металдан В металга В металдан А металга нисбатан 
кўпроқ электронлар диффузияси кузатилади. Натижада А метал мусбат ва В метал 
манфий зарядлана бошлайди. 
Ковшарда хосил бўлаётган электр майдони бу электронлар диффузиясига 
тўсқинлик қилади ва электронлар диффузияси тезлиги электронларнинг орқага 
қараб диффузияланиш тезлигига тенг бўлиб қолади (яъни, А дан В га қанча 
электрон ўтаётган бўлса В дан А га ҳам шунча электрон диффузияланиб ўтади). 
Бунда А ва В электродлар орасида қандайдир потенциаллар фарқи хосил бўлади. 
E(tt
0
)=e
AB
(t)-e
AB
(t
0

Бундан ташқари, термоэлектродларнинг хар хил температурага эга бўлган 
учлари орасида ҳам ТЭЮК ҳосил бўлади.
Бунда, температураси катта бўлган 
ковшардан, температураси кичик бўлган ковшарга қараб электронлар диффузияси
температураси кичик бўлган ковшардан, температураси катта бўлган ковшарга 
нисбатан кўпроқ бўлади. Электронлар диффузияси электрод ковшарлари орасида 
ҳосил бўлган потенциаллар фарқи билан мувозанатлангунча давом этади.


31 
Термопараларда юқорида келтирилган икки фактор ишлаб, 1 ва 2 
ковшарларда, уларнинг температураси ва термоэлектрод материалларига мос 
равишда икки ТЭЮК (e
AB
(t) ва e
BA
(t
0
)) ҳосил бўлади.
Термопарада ҳосил бўлаётган йиғинди термоэлектр юритувчи куч ТЭЮК 
E
AB
(tt
0
), 
ковшарларда ҳосил бўлаётган потенциаллар фарқларининг алгебраик 
йиғиндисига тенг 
E
AB
(tt
0
)=e
AB
(t)+e
BA
(t
0
), 
агар e
BA
(t
0
) = -e
AB
(t
0
) лигини ҳисобга олсак, унда,
E
AB
(tt
0
)=e
AB
(t) - e
AB
(t
0
), 
t=t
0
бўлганда E
AB
(tt
0
)=0. Яъни, иссиқ ковшар температурасини ўлчаш учун 
совуқ ковшар температураси ўзгармас қийматга эга бўлиши керак (масалан, t
0
=0). 

Download 9,08 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   97




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish